De Roma in Borgerhout wint de Onroerenderfgoedprijs 2016

De Roma mag zich de eerste winnaar van de Onroerenderfgoedprijs noemen. Het gebouw won de wedstrijd van het spoorwegfort in Duffel en de neanderthalersite Hezerwater in Veldwezelt. Alle drie de laureaten inspireren door hun vernieuwend concept, maatschappelijke relevantie en lokale verankering. De Roma won ook de publieksprijs, op basis van een online poll waarbij 9324 stemmen werden uitgebracht.

De Onroerenderfgoedprijs beloont recente realisaties op het vlak van monumentenzorg, landschapszorg en archeologie. De eerste editie van de prijs stond in het teken van erfgoed dat publiek toegankelijk is.
38 kandidaten schreven zich in. Een jury koos De Roma in Borgerhout, het spoorwegfort in Duffel en de neanderthalersite Hezerwater in Veldwezelt als laureaten. Elke laureaat wint een bedrag van 2.500 euro. Als winnaar ontvangt De Roma daarbovenop een bedrag van 12.500 euro, dus 15.000 euro in totaal.

 

 

 

 

Foto De Roma © Paul Jongeneelen

De Roma is een cultuurhuis in een voormalig cinema. Het gebouw werd in 1928 opgetrokken. Het was lange tijd de grootste filmzaal van Antwerpen en werd ook gebruikt voor variététheater. In 1982 sloot de Roma de deuren en stond twintig jaar leeg. Een eerste restauratiecampagne in 2003 zorgde ervoor dat de Roma opnieuw een goed draaiend cultuurcentrum werd. Een tweede restauratie tussen 2010 en 2015 hielp een aantal bouwfysische problemen uit de wereld.

De restauratiecampagne van De Roma is eigenzinnig. Het interieur werd volledig ontdaan van recente verflagen waardoor de oude art-deco-kleurstelling en decoratie zichtbaar werden. Allerlei oneffenheden en scheurtjes bleven behouden.

De restauratie werd betaald met geld van privé-investeerders, bedrijven en enkele subsidies. Mensen konden via crowdfunding peter of meter worden van een zeteltje op het balkon.

De jury loofde het vernieuwend karakter van de restauratie. Alle ingrepen werden genomen om te beantwoorden aan de hedendaags normen, met respect voor het erfgoed. In plaats van gloeilampen werden bijvoorbeeld identieke led-lampen gemaakt. De restauratie werd zoveel mogelijk uitgevoerd door lokale ambachtslui die de zaal een warm hart toedragen. Er werd ook intens samengewerkt met studenten van lokale beroepsopleidingen.

Minister-president Geert Bourgeois: “De Roma wint de eerste Onroerenderfgoedprijs en is ook de overtuigende winnaar van de publieksprijs. Met deze prijs tonen we onze appreciatie voor een uniek project. Een project dat een voorbeeldfunctie heeft, dat kan bogen op een schitterend uitgebouwd netwerk, een project dat ingebed is in de multiculturele context van Borgerhout en bovenal een project dat gedragen is door honderden vrijwilligers. Bij deze mijn allergrootste danken en waardering voor alle handen die hebben bijgedragen aan dit schitterende project.”

De jury: “De grote nadruk op lokaal talent betekende geen compromis voor de kwaliteit van de restauratie, integendeel. Het is indrukwekkend hoe De Roma mensen van verschillende leeftijd, cultuur en sociale status weet te engageren. Crowdfunding is de toekomst van de erfgoedzorg. De Roma is daarin een voortrekker.”

Achtergrondinformatie over de andere laureaten
Het spoorwegfort in Duffel is een herbestemmingsproject van de vzw Kempens Landschap. Na vele jaren van leegstand, werd het gebouw op vijf jaar tijd beschermd als monument, gerestaureerd en omgebouwd tot een spannend belevingscentrum voor jong en oud. Een belevingstentoonstelling toont de geschiedenis van het fort; je maakt er ook kennis met de vleermuizen die er nog steeds in huizen. Een vrijwillige gidsenwerking verzorgt rondleidingen en er zijn natuurwandelingen rond het domein.

De jury: “De geschiedenis van de fortengordel rond Antwerpen krijgt in het spoorwegfort de aandacht die het verdient. Het fort kreeg een hedendaagse interpretatie met veel oog voor detail.”

 

 

 

 
 
 
Foto Spoorwegfort Duffel  © Juan Wyns

In de beschermde archeologische site Hezerwater in Lanaken werd archeologie uit de prehistorie bewaard. Bezoekers maken er onder andere kennis met sporen van Neanderthalers aan de hand van een mooie en leesbare architecturale wandeling. Dankzij het project van de gemeente Lanaken en BPF Bouwinvest werden de oudste bewoningssporen van Vlaanderen ontsloten.

De jury: “Het is uitzonderlijk dat archeologie uit de prehistorie wordt ontsloten en de manier waarop dat hier gebeurt is baanbrekend. Dit project heeft het potentieel om uit te groeien tot een toeristische toplocatie in de brede regio.”

 

 

 

 
 
Foto archeologische site Hezerwater © Gemeente Lanaken