Archeologie bij vergunningsaanvragen

De archeologieregelgeving

De aanvrager van een omgevingsvergunning is in bepaalde gevallen verplicht een archeologienota toe te voegen bij zijn aanvraag. Hij stelt in dat geval, vóór de vergunningsaanvraag, een erkende archeoloog aan om een archeologisch vooronderzoek uit te voeren.

De archeoloog meldt de archeologienota bij het agentschap of, indien van toepassing, de erkende onroerenderfgoedgemeente. Hebben de werken betrekking op percelen die op het grondgebied van meerdere gemeenten liggen, dan behandelt het agentschap het dossier. Het agentschap of de onroerenderfgoedgemeente kan van een archeologienota of nota: 

• akte nemen
• akte nemen onder voorwaarden
• geen akte nemen

Het agentschap of de onroerenderfgoedgemeente neemt binnen een termijn van 15 kalenderdagen een beslissing. Nemen ze geen beslissing binnen deze termijn, dan geldt dat als aktename.

Na de aktename voegt de bouwheer de archeologienota, eventueel samen met de voorwaarden, bij de aanvraag tot omgevingsvergunning. Als de bouwheer ervoor kiest om de termijn van 15 kalenderdagen niet af te wachten, mag hij aan de vergunningsaanvraag een archeologienota toevoegen die al gemeld is maar waarvan op dat ogenblik nog geen aktename is gebeurd. In dat geval moet de bouwheer de archeologienota waarvan akte werd genomen, indienen vóór de beoordeling van de vergunningsaanvraag. Doet hij dat niet, dan moet je de vergunning weigeren.

Wat is een archeologienota?

In de archeologienota bepaalt de archeoloog de impact van de geplande werken op het aanwezige archeologisch erfgoed en stelt hij een aanpak op voor een goede omgang met dat erfgoed bij de bouw- of verkavelingswerken. De archeologienota doet geen uitspraak over de wenselijkheid van de aangevraagde werken. In sommige gevallen zal geen verdere actie nodig zijn omdat er geen archeologisch erfgoed aanwezig is, omdat het aanwezige erfgoed onvoldoende kennispotentieel bevat, of omdat de werken het aanwezige bodemarchief niet zullen schaden. In andere gevallen is behoud van de archeologische site mogelijk, bijvoorbeeld door aangepaste bouwplannen of uitvoeringswijze. Wanneer dat echter niet kan, zal een opgraving moeten volgen. De archeologienota bevat in dat geval de uitvoeringswijze van die opgraving en een inschatting van de benodigde tijd en kosten. Gaat het om een opgraving, dan wordt die uitgevoerd voor de aanvang van de bouw- of verkavelingswerken (maar na het verkrijgen van de vergunning).

De vervaltermijn van de vergunning wordt opgeschort gedurende de uitvoering van de opgraving, met een maximum van 1 jaar. Indien nodig kan je de startdatum opvragen bij het agentschap: de erkende archeoloog moet die immers melden. De erkende archeoloog geeft aan wanneer het veldwerk beëindigd is, waarna de bouwheer de vergunde werken kan starten.

Welke controle voer je uit bij het verlenen van een vergunning?

Met behulp van de beslissingsboom ga je na of een bekrachtigde archeologienota of een ter bekrachtiging ingediende archeologienota aan de vergunningsaanvraag toegevoegd moet zijn. Het al dan niet verplicht zijn van een archeologienota is immers afhankelijk van een aantal parameters.

Als een archeologienota moet, maar niet aan de aanvraag toegevoegd is, is de vergunningsaanvraag onvolledig en verklaar je de aanvraag onontvankelijk. Je controleert ook of de aangevraagde werken overeenstemmen met de werken opgesomd in de archeologienota. Als dit niet het geval is, verklaar je de vergunningsaanvraag onontvankelijk.

Voegde de bouwheer een gemelde archeologienota bij zijn aanvraag waarvan nog geen akte werd genomen? Dan ga je voor het nemen van de beslissing eerst na of er akte werd genomen. Werd er geen akte genomen, dan moet je de vergunning weigeren. Je kan de bouwheer eventueel informeren dat de beslissingstermijn dreigt te verstrijken en dat hij de archeologienota waarvan akte werd genomen nog niet bezorgd heeft.

Waar vind je de archeologienota’s en nota’s waarvan akte is genomen? Net zoals de bekrachtigde archeologienota’s en nota’s, publiceren we archeologienota’s en nota’s waarvan akte is genomen via het e-loket. Je vindt er ook alle archeologienota’s en nota’s waarvan akte is genomen onder voorwaarden, inclusief de voorwaarden zelf. Je vindt de voorwaarden onder de kaart met het projectgebied. Een andere manier om deze archeologienota’s en nota’s te zoeken, is via het Geoportaal. Vergeet dan niet de laag archeologienota’s en nota’s aan te vinken. Werk je met GIS, voeg dan de laat met archeologienota's en nota's toe, net zoals de lagen met de beschermingen en de gebieden waar geen archeologie te verwachten valt.

Is een archeologienota verplicht en daadwerkelijk toegevoegd, en stemmen de geplande werken overeen, dan neem je bij het verlenen van de vergunning als voorwaarde op dat de bekrachtigde archeologienota en het Onroerenderfgoeddecreet nageleefd moeten worden. De bekrachtigde archeologienota is dus bindend.

Bovendien verzend je een afschrift van de omgevingsvergunning waarin het naleven van een archeologienota als voorwaarde is opgenomen, naar het agentschap. Je doet dit binnen de 10 dagen met een beveiligde verzending.

Lees ook

• Wat te doen bij een uitgesteld vooronderzoek met ingreep in de bodem?
• Wat te doen bij afwijkende vergunde werken?
• Voorbeeldformuleringen die je kan opnemen in de vergunning
• Kaart met gebieden waar geen archeologisch erfgoed te verwachten valt

Meer informatie

Meer uitgebreide informatie over het archeologisch traject bij vergunningsaanvragen, vind je in het infodocument dat we opstelden voor vergunningverleners.  

Burgers die vragen hebben over het archeologisch traject bij een vergunningsaanvraag, kan je doorverwijzen naar onze website of de folder voor bouwheren en verkavelaars bezorgen.