Demer- en Laakvallei tussen Diest en Werchter: grootste erfgoedlandschap is een feit!

Een gemeente, provincie of het Vlaams Gewest kan een erfgoedlandschap afbakenen in een Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) op basis van een vastgestelde inventaris of een onroerenderfgoedrichtplan. Een erfgoedlandschap is niet hetzelfde als een cultuurhistorisch landschap: dit laatste wordt via een ministerieel besluit beschermd. Het erfgoedlandschap ‘Demer- en Laakvallei tussen Diest en Werchter’ is het eindresultaat van een gewestelijk planningsproces voor de afbakening van de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur (AGNAS).

Prachtige beschermde monumenten schitteren langs de Demer. Denken we maar aan de statige Onze-Lieve-Vrouwkerk in Aarschot of de Sint-Sulpitiuskerk in Diest met de kenmerkende Demergotiek. Maar er is ook de Maagdentoren in Zichem, opgetrokken in ijzerzandsteen. Niet enkel in de dorps- of stadskernen, ook in de open ruimte valt heel veel erfgoed te bewonderen.

De Vlaamse Regering keurde op 2 april 2021 het RUP voor dit erfgoedlandschap definitief goed. Op het grafisch plan van dit RUP zijn, naast de contouren van het erfgoedlandschap, ook punten, lijnen en vlakken aangeduid die belangrijke erfgoedelementen vormen. Enkele voorbeelden van vastgelegde punten zijn de Soldatenbrug te Rotselaar, de hoeve op de donk van Weerde te Aarschot en de kapel met gesnoeide haagbeuk te Diest. De Wildendriesdijk met knoteiken in Testelt en de ringgracht rond de Veldonkhoeve in Tremelo zijn voorbeelden van lijnvormige elementen. Een vlakvormig element is bijvoorbeeld de Schans van Messelbroek van Scherpenheuvel-Zichem en het vergezicht vanaf de Meulderskapel in Rotselaar.

Tenslotte zijn op het plan, naast bijvoorbeeld natuurgebied, ecologisch waardevol agrarisch gebied en bouwvrij agrarisch gebied, ook CH-gebieden aangeduid. Dit zijn gemengd openruimtegebieden met cultuurhistorische waarde zoals het Landhuis Rega’s Hof van Rotselaar en het Kasteel ter Rivieren en omliggend parkgebied in Aarschot.
 

Wat betekent deze afbakening als erfgoedlandschap nu concreet?

In het Ruimtelijk Uitvoeringsplan worden maatregelen voor het behoud van de erfgoedwaarden en -kenmerken ingeschreven in de stedenbouwkundige voorschriften. Die bepalen wat je al dan niet mag doen. Daarnaast kan iedereen erfgoedpremies aanvragen voor werken aan erfgoed binnen het erfgoedlandschap, mits de opmaak van een beheersplan. Voor overheden geldt er de zorg- en motiveringsplicht. Tenslotte moet je het agentschap in bepaalde gevallen (omgevingsvergunning, milieueffectrapport) om advies vragen.

Voor de Demervallei tussen Diest en Werchter loopt al heel lang een integraal traject om erfgoed, natuur, water, toerisme en recreatie, landbouw en economie op elkaar af te stemmen door onder andere een strategisch project bij Regionaal Landschap Noord-Hageland vzw. Het lopende SIGMA-project dat een samenwerking is tussen de Vlaamse Waterweg en het Agentschap voor Natuur en Bos, is bijvoorbeeld gekoppeld aan dit RUP. Aansluitend op het nieuwe erfgoedlandschap zijn ook al het erfgoedlandschap ‘Kouterberg-Kapittelberg’ in Aarschot en de ‘Citadel’ van Diest afgebakend via een gemeentelijk respectievelijk provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan.

Ga op ontdekking in het erfgoedlandschap!

Wil je de Demer- en Laakvallei zelf te voet, met de fiets of met de kajak ontdekken ? Hier alvast enkele interessante websites:

• Wandelknooppuntennetwerk de Merode
• Fietsen in het Hageland
• Het ABC van de Demervallei
• Kajakken op de Demer

Foto landschap: Wouter Pattyn, fotograaf