O.c., bouwl., trav., XXa, b, c of d, n // straat zijn niet meer

Inventaris

O.c., bouwl., trav., XXa, b, c of d, n // straat. Wie kent ze nog, de afkortingen uit Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen? De jonge generatie erfgoedliefhebbers wellicht niet meer. Want in de teksten op de inventariswebsite is er geen enkele meer te vinden.

De publicatiereeks ‘Bouwen door de eeuwen heen (in Vlaanderen)’ vormt de basis voor de online Inventaris Bouwkundig Erfgoed. Van 1971 tot 2005 verscheen de inventaris van bouwkundig erfgoed in Vlaanderen in boekvorm. Sinds midden jaren ‘90 publiceren wij de gegevens ook online. Bij de digitalisatie van de data moesten we een aantal praktische hindernissen overwinnen. De adressen updaten bijvoorbeeld. Maar ook het vele beeldmateriaal inscannen. Dat houdt ons trouwens nog altijd bezig. Een minder bekende uitdaging is de geijkte afkortingen die deel uitmaakten van de standaard inventarismethodologie, uitroeien. Wie de boeken vandaag doorbladert, merkt dat deze afkortingen niet leesvriendelijk zijn.

 

Het begon in de jaren ‘60: de boeken

Eind jaren ’60 werd de methodologie om bouwkundig erfgoed te inventariseren, ontwikkeld. De samenstellers van de inventaris wilden voornamelijk een duidelijke lijst van het bouwkundig erfgoed. De vraag was urgent, de nood aan overzicht hoog. Ze kozen toen voor een overzicht in boekvorm.

Een eerste beslissing betrof het bronnenonderzoek. Omwille van tijdsefficiëntie beperkte de consultatie van literatuur en archiefmateriaal zich echter tot het essentiële minimum.

Eenzelfde keuze werd gemaakt bij de beschrijving van het erfgoed. Ook hier wilden ze de tijd tussen onderzoek en publicatie beperken. Ze kozen daarom voor korte en typerende teksten, opgesteld in een zakelijke, semi-telegrafische stijl. Een andere reden om het aantal tekens per beschrijving te reduceren, had voornamelijk een financiële redenen: we wilden namelijk zoveel mogelijk bouwkundig erfgoed in één boekdeel publiceren.

Van opere citato naar hyperlink: alle afkortingen uit de inventaris bouwkundig erfgoed weggewerkt

Behalve de grammaticale en taalkundige offers in functie van die bondigheid, valt in de boeken ook het grote aantal afkortingen op. Een voorbeeld: “Vlg. landboek in XVII z.g. “DeBuuse”. Vlg. sporen van opschrift, in XX herberg z.g. “In St. Eloi”. Grijsgeschilderde tuitgevel van twee trav. En twee bouwl. Met steil zadeldak (kunstleien, n // straat).” Niet bepaald vlot leesbaar. Vooraan het boek vond de lezer wel een lijst met de gebruikte afkortingen om het een en het ander te kunnen ontcijferen. .Nog een populaire: “o.c.”. (opere citato, ofwel: in het aangehaalde werk), waarmee de onderzoeker verwees naar een al eerder genoemde geconsulteerde bron. De lezer werd zo een geoefende terugbladeraar.

 

In de jaren ’90: van boek naar website

Vanaf midden ‘90 werden de inventaristeksten ook op internet aangeboden. De toenmalige Afdeling Monumenten en Landschappen scande alle inventaristeksten in, voor een groot deel zelfs rechtstreeks uit de boeken. Hiervoor gebruikte ze software met optische karakterherkenning, een techniek die toen nog in zijn kinderschoenen stond. Het vergde een immense redactie om de talrijke spelfouten in die scans te corrigeren.

Voor dit arbeidsintensieve redactiewerk werd Caroline Driessen aangeworven. Alle teksten gingen door haar handen. Met nauwkeurige blik en engelengeduld haalde Caroline alle typfouten uit de scans. Dat was maar het begin van haar intensieve redactietraject voor de inventaris bouwkundig erfgoed. Sindsdien werkte Caroline met de grootste zorg verder om de inventariswebsite te bevrijden van afkortingen, kromme zinnen en quasi onmogelijk te achterhalen verwijzingen.

 

In 2023: het monnikenwerk is voltooid

Tienduizenden talige aanvullingen en hyperlinks verder, zette Caroline begin 2023 de laatste tekst op orde. Op naar andere oorden in de onmetelijk grote en steeds verder uitdijende inventariswebsite. De leesbaarheid van alle teksten is er drastisch op vooruit gegaan. Bedankt Caroline.

Vind je toch nog fouten? Laat het ons weten op inventaris@onroerenderfgoed.be

Meer weten over de historiek en over de inhoud van de inventaris bouwkundig erfgoed? Je vindt het in ons onderzoeksrapport: https://id.erfgoed.net/infocat/publicaties/6372