Bouwhistorisch onderzoek

 

Is jouw gebouw beschermd als monument of vormt het een beeldbepalend element in een beschermd landschap, dorps- of stadsgezicht? Of het is opgenomen in de vastgestelde Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed? Dan beschik je over een uniek pand met een boeiend verhaal. Het gebouw heeft ongetwijfeld vele veranderingen en vernieuwingen doorgemaakt, die allemaal hun sporen achterlieten.

Waarom een bouwhistorisch onderzoek?

Een bouwhistorisch onderzoek ontrafelt niet alleen het verborgen verhaal van jouw historisch pand, maar helpt je van daaruit ook om betere keuzes te maken bij het toekomstige beheer van het gebouw (en de omgeving). Het stelt je ook in staat om bij aanpassingswerken de erfgoedwaarden maximaal tot hun recht te laten komen én ze tegelijkertijd een rol te geven in het huidige gebruik.

Hoe meer bij het zoeken naar een evenwicht tussen erfgoedbehoud en erfgoedontwikkeling uitgegaan wordt van de bouwhistorische kennis, hoe efficiënter en creatiever nieuwe eisen rond woon- en werkcomfort zich laten enten op de erfgoedwaarden. Het resultaat is dubbel: een actueel ontwikkelingsproject MET erfgoedrelevantie.

Bovendien zijn de (bouw)historische nota en de erfgoedwaardenbepaling vaste onderdelen van een beheersplan voor een beschermd monument.

Wat is een bouwhistorisch onderzoek?

Een bouwhistoricus inventariseert en registreert de bestaande toestand van het pand. Hij onderzoekt zichtbare bouwsporen zoals bouwnaden, variërende muurbreedtes en aangepaste dakconstructies. Hij vergelijkt de bestaande toestand met historische afbeeldingen en kaarten en gaat in literatuur en archieven op zoek naar verklaringen voor gewijzigde situaties. Ook mondelinge geschiedenis kan hierbij helpen. Zo probeert de bouwhistoricus het verhaal van het gebouw te reconstrueren.

Sommige aanpassingen geven hun geheimen echter niet zo gauw prijs. Doorheen de tijd zijn er ook delen van het verhaal verdwenen. Een bijkomend onderzoek, zoals stratigrafisch kleurenonderzoek, dendrochronologisch onderzoek of een archeologisch onderzoek, kunnen dan helpen. Zo komen verborgen erfgoedelementen aan de oppervlakte die het verhaal van het oude bouwwerk aanvullen.

De bouwhistoricus verwerkt alle onderzoeksresultaten in een synthese en maakt op die manier de erfgoedwaarden zichtbaar.

Een bouwhistorisch onderzoek laten uitvoeren

Voor de architect start met het ontwerp voor de restauratie of verbouwing van jouw pand, stel je best een ervaren bouwhistoricus aan om het bouwhistorisch onderzoek uit te voeren. Op deze manier kunnen de resultaten in het ontwerp worden ingepast.  

Omschrijf de onderzoeksopdracht duidelijk en resultaatgericht. Je erfgoedconsulent kan je hierbij helpen. In bepaalde gevallen kan je bovendien een onderzoekspremie aanvragen voor de uitvoering van het bouwhistorisch onderzoek.

We publiceerden een handleiding voor eigenaars, beheerders en ontwerpers om hen wegwijs te maken in het bouwhistorisch onderzoek. Dit helpt je bij het uitschrijven van een passende opdracht, maar ook bij het resultaatgericht opvolgen ervan. Aanvullend stellen we ook een modelbestek ter beschikking.