De gevolgen van een bescherming

Vanaf de voorlopige bescherming moet je rekening houden met juridische gevolgen. Het gedetailleerde beschermingsbesluit somt de erfgoedwaarden, -kenmerken en -elementen op, naast de beheersdoelstellingen en de voorschriften voor instandhouding en onderhoud. Het is dus een belangrijk basisdocument voor het toekomstige beheer.

Het is uiteraard niet toegestaan beschermd erfgoed - of de bijhorende beschermde cultuurgoederen - te ontsieren, beschadigen, vernielen of op een andere manier de erfgoedwaarden aan te tasten. Dat betekent echter niet dat er niets meer mag gebeuren in of veranderen aan het erfgoed. Het betekent wel dat je het in goede staat moeten behouden en dat er een schriftelijke toelating nodig is om bepaalde werken uit te voeren. Plan je werken, raadpleeg dan zeker deze informatie:

Welke juridische gevolgen gelden voor alle beschermd onroerend erfgoed?

  • Niemand mag een beschermd onroerend goed ontsieren of beschadigen. We noemen dat het passief behoudsbeginsel: je moet nadelige handelingen vermijden. Dit betekent onder andere dat het slopen of verwijderen van een beschermd erfgoed verboden is.
  • Voor zakelijkrechthouders en gebruikers geldt ook een actieve plicht: je moet de nodige instandhoudings-, herstellings-, beveiligings-, beheers- en onderhoudswerken uitvoeren om het behoud en onderhoud van het beschermd goed of terrein te verzekeren. Je moet het goed als een goede huisvader beheren, de toestand regelmatig controleren en in geval van nood onmiddellijk passende maatregelen nemen.
  • Een woongebouw dat een beschermd monument is, dat deel uitmaakt van een beschermd cultuurhistorisch landschap of een stads- of dorpsgezicht, is vrijgesteld van bepaalde eisen uit de renovatieverplichting voor residentiële gebouwen die op 1 januari 2023 inging.
  • Wil je als zakelijkrechthouder of gebruiker bepaalde werken uitvoeren aan een beschermd erfgoed, dan heb je een toelating van ons nodig, ook als je geen omgevingsvergunning nodig hebt voor die werken. De toelatingsplichtige werken zijn opgesomd in het beschermingsbesluit. Voor oudere beschermde sites zijn deze vermeld in het Onroerenderfgoedbesluit als ze niet in het beschermingsbesluit vermeld zijn. De toelating garandeert dat de erfgoedwaarden van het goed of terrein niet aangetast worden door de werken en dat nieuwe toevoegingen of aanpassingen gebeuren met respect voor de erfgoedwaarden. Als het beschermd goed gelegen is in een erkende onroerenderfgoedgemeente dan geeft deze gemeente de toelating, als er voor de werken geen andere vergunning vereist is. Meer informatie hierover vind je op de pagina’s over werken aan beschermd erfgoed. Als je voor die werken ook een omgevings- of andere vergunning nodig hebt, dan wordt de toelating van het agentschap geïntegreerd in deze vergunning. Je hoeft dan zelf geen toelating te vragen aan het agentschap.
  • Verkoop je (voor eigen rekening of als tussenpersoon) een beschermd goed of terrein, dan vermeld je in alle publiciteit dat dit beschermd is en welke rechtsgevolgen daaraan verbonden zijn. Niet alleen notarissen en vastgoedmakelaars zijn daartoe verplicht, maar iedereen die het initiatief neemt tot een eigendomsoverdracht. De overdracht kan een verkoop zijn, maar ook een verhuurovereenkomst voor meer dan negen jaar, de inbreng in een vennootschap, de vestiging of overdracht van een erfpacht of opstalrecht of een andere vorm van eigendomsoverdracht. Meer informatie over deze informatieplicht vind je op de pagina’s over verkoop van erfgoed.
  • Zodra het goed definitief beschermd is, mag het officiële herkenningsteken opgehangen worden.

Welke juridische gevolgen gelden specifiek voor beschermde archeologische sites?

  • Ligt je perceel geheel of gedeeltelijk in een voorlopig of definitief beschermde archeologische site en wil je een omgevingsvergunning aanvragen, dan moet je een archeologienota toevoegen aan je aanvraag. Een archeologienota beschrijft de archeologische erfgoedwaarde aanwezig op het terrein, welke impact de geplande werken daarop hebben en welke maatregelen noodzakelijk zijn voor een goede omgang met dat erfgoed. Meer informatie over archeologie bij vergunningsaanvragen.
  • Binnen een beschermde archeologische site is het verboden met een metaaldetector op zoek te gaan naar archeologische artefacten of sporen. Vraagt een erkend metaaldetectorist je toch om toestemming, dan moet je die als zakelijkrechthouder of gebruiker weigeren.

De juridische gevolgen van beschermd varend erfgoed kan je op deze webpagina nalezen.

De juridische gevolgen van UNESCO-werelderfgoed kan je op deze webpagina nalezen.

Leef je deze rechtsgevolgen niet na, dan kan het zijn dat je in contact komt met een handhavingsinstrument.