De vaststellingsprocedure

Op 1 januari 2023 krijgen erkende onroerenderfgoedgemeenten de bevoegdheid om bouwkundig en landschappelijk erfgoed op hun grondgebied vast te stellen en er toelatingsplichtige handelingen aan te koppelen. Tot 1 januari 2023 heeft enkel de Vlaamse overheid de bevoegdheid om inventarissen onroerend erfgoed vast te stellen. 

De Vlaamse overheid blijft ook na 2023 bevoegd voor het vaststellen van het varend erfgoed, de landschapsatlas en de archeologische zones. 

De vaststellingsprocedures voor beide overheden bevatten dezelfde stappen. 

De start van een vaststellingsprocedure 

De opstart van een vaststellingsprocedure voor een inventaris onroerend erfgoed gebeurt in opdracht van de bevoegde Vlaamse minister of van de gemeenteraad van een erkende onroerenderfgoedgemeente.  

Het openbaar onderzoek 

De procedure voor vaststelling van een inventaris onroerend erfgoed start met een openbaar onderzoek van zestig dagen.  

De start van het openbaar onderzoek wordt aangekondigd door: 

  • een bericht op een zichtbare plaats in elke gemeente waar vast te stellen erfgoed ligt 
  • een bericht op de website van elke gemeente waar vast te stellen erfgoed ligt 
  • een bericht in het Belgisch Staatsblad  
  • een berichtgeving met breed bereik (bijvoorbeeld in dagbladen)  

Als de Vlaamse overheid een openbaar onderzoek organiseert, verschijnt er ook een bericht op de website van het agentschap Onroerend Erfgoed. 

Een erkende onroerenderfgoedgemeente die toelatingsplichten wil koppelen aan het vast te stellen erfgoed, brengt de eigenaars voor de start van het openbaar onderzoek schriftelijk op de hoogte. 

Het volledig dossier van het openbaar onderzoek kan je raadplegen op de website van de organiserende overheid. Je vindt er een overzicht van al het vast te stellen erfgoed en je vindt er terug hoe je bezwaren en opmerkingen kan indienen. 

De Vlaamse overheid publiceert alle vaststellingsdossiers die in openbaar onderzoek gaan op de website openbareonderzoeken.onroerenderfgoed.be.  

Iedereen mag tijdens dit onderzoek opmerkingen of bezwaren uiten over de vaststelling van één of meerdere objecten. Je hoeft hiervoor geen eigenaar of gebruiker van het goed te zijn.  

Voor de vaststelling van de inventaris van het varend erfgoed is geen openbaar onderzoek voorzien. 

Advies en behandeling bezwaren 

Na het openbaar onderzoek start de adviesfase. De Vlaamse Regering of de onroerenderfgoedgemeente wint advies in bij een onafhankelijke adviesraad over het vaststellingsdossier en over de opmerkingen en bezwaren. Voor Vlaamse vaststellingen geeft de Vlaamse Commissie Onroerend Erfgoed (VCOE) advies. Voor vaststellingen van varend erfgoed wordt advies gevraagd aan de Vlaamse Commissie Varend Erfgoed (VCVE). Onroerenderfgoedgemeenten winnen advies in bij de gemeentelijke adviesraad voor onroerend erfgoed.  

De opmerkingen, bezwaren en adviezen worden door de administratie verwerkt. Dat kan invloed hebben op het definitieve vaststellingsdossier. Er moeten soms bijvoorbeeld goederen geschrapt of gegevens aangepast worden.  

Hoelang de verwerking van opmerkingen, bezwaren en adviezen duurt, hangt af van het aantal bezwaren en de complexiteit ervan. De vaststellingsprocedure legt hiervoor geen vaste termijn op. 

Een uitgebreid verslag documenteert nauwgezet alle ingediende opmerkingen, bezwaren en adviezen en geeft weer op welke manier er gevolg aan wordt gegeven. Dit verslag is door iedereen te raadplegen na de beslissing van de minister of de gemeenteraad en de ondertekening van het vaststellingsbesluit. Het vormt een bijlage bij het vaststellingsbesluit. 

Ondertekening van het vaststellingsbesluit  

De minister of de gemeenteraad van de onroerenderfgoedgemeente ontvangt van de administratie de volgende documenten: 

  • alle opmerkingen en bezwaren 
  • het advies van de VCOE, VCVE of gemeentelijke adviesraad 
  • het verslag van de behandeling van de bezwaren, opmerkingen en adviezen 
  • het aangepaste voorstel van vaststellingsbesluit 

Bekendmaking van het vaststellingsbesluit 

Na de ondertekening van het vaststellingsbesluit, wordt het besluit gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.  

Als een erkende onroerenderfgoedgemeente toelatingsplichten heeft gekoppeld aan vastgestelde goederen, brengt zij de zakelijkrechthouders na ondertekening van het besluit schriftelijk op de hoogte.  

Het agentschap Onroerend Erfgoed zet het volledige dossier ook in de Besluitendatabank. Daar kan je het besluit met alle bijlagen consulteren. 

Alle onroerende goederen die opgenomen zijn in de vastgestelde inventaris vind je terug op het Geoportaal en bij de aanduidingsobjecten op de Inventaris van het Onroerend Erfgoed.