Een beheersplan opstellen

Opmaak van een beheersplan

Een beheersplan kan je zowel voor beschermd onroerend erfgoed als voor een erfgoedlandschap opstellen. Een beheersplan omvat een gebiedsgerichte visie die rekening houdt met alle aanwezige erfgoedvormen. Heb je een goedgekeurd beheersplan op zak, dan hoef je geen afzonderlijke toelating meer aan te vragen voor de werken die in het plan worden vrijgesteld.

Een beheersplan heeft een looptijd van 24 jaar. Op gemotiveerd verzoek, of op vraag van het agentschap, kan je het plan aanpassen. De procedure voor de aanpassing van een bestaand plan is dezelfde als die voor de goedkeuring van een nieuw beheersplan.

Om je op weg te helpen bij de opmaak van een beheersplan, neem je best de richtlijn voor de opmaak van een beheersplan even door. Je kan ook het sjabloon gebruiken. Het typebestek helpt je om een opdracht uit te schrijven voor de opmaak van een beheersplan.

We raden je aan om eerst contact op te nemen met je regionale dienst. Onze consulenten helpen je dan op weg. Wil je een beheersplan opmaken voor een onroerend goed of erfgoedlandschap gelegen in een erkende onroerenderfgoedgemeente? Contacteer dan de betrokken dienst van die gemeente. Neem je gemeentelijke eigendom mee op in je beheersplan? Dan contacteer je de gemeente in de opstartfase. Zijn er meerdere (blote) eigenaars, erfpachters of opstalhouders, of gebruikers (bijvoorbeeld een huurder of vruchtgebruiker) betrokken bij het beheersplan? Dan betrek je hen actief bij de opmaak ervan. Je vermeldt de werkwijze van die participatie en communicatie in het beheersplan. Omdat we merken dat het voor dergelijke grotere gehelen niet altijd makkelijk is om een beheersplan op te maken, maakten we een leidraad op die je hierbij kan helpen.

In een aantal gevallen heb je een goedgekeurd beheersplan nodig om een premie te kunnen aanvragen. Je vindt hierover meer informatie op deze pagina.

Alle goedgekeurde beheersplannen vind je terug in deze databank.

In uitzonderlijke gevallen kan je ook een beheersplan opmaken voor zelfstandige onderdelen binnen een groter geheel. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om monumenten die deel uitmaken van een stads- of dorpsgezicht.

Zelfstandige onderdelen

Het uitgangspunt van een beheersplan is dat je een geïntegreerde gebiedsgerichte visie uitwerkt. Je maakt zo’n plan op voor een bepaald beschermd goed of erfgoedlandschap in zijn totaliteit. Dat wil zeggen dat je het niet opdeelt in kleinere stukken, om dan voor elk stuk een beheersplan op te maken.

Idealiter wordt een erfgoedsite niet opgesplitst in zelfstandige onderdelen wanneer ze een logische afbakening kent met ondersteunende en samenhangende delen. Het gaat dan bijvoorbeeld over een hoeve met afzonderlijk woonhuis, stal, schuur en het omgevend areaal; een kasteeldomein met kasteel, park, bijgebouwen, hoeve, molen en duiventoren; een begijnhof; een abdijsite; een begraafplaats met als monument beschermde grafmonumenten of een windmolen met een omliggend dorpsgezicht in functie van de windvang.

Er is maar één uitzondering: wanneer het gaat om zelfstandige onderdelen. Dan mag je voor elk van deze onderdelen ook een apart beheersplan opmaken. Wanneer heb je te maken met een zelfstandige onderdelen?

  • Als het goed expliciet apart vermeld staat in het beschermingsbesluit. In het besluit van een grote site met verschillende gebouwen zijn kerk, pastorie en hoeve bijvoorbeeld ‘zelfstandig’ wanneer ze afzonderlijk vermeld worden.
  • Als het goed individueel beschermd is als monument. Een beschermd prieeltje in een beschermd dorpsgezicht bijvoorbeeld, of een beschermde boom in een beschermd cultuurhistorisch landschap.
  • Als het een onderdeel is dat in fysiek-ruimtelijk, functioneel en historisch opzicht gemotiveerd en duidelijk te onderscheiden is van het grotere beschermde geheel of erfgoedlandschap.

Geïntegreerd beheersplan

Wordt het terrein waarvoor je een beheersplan wil opstellen, tegelijk beheerd vanuit natuurbehoud of heeft het een natuurbeschermingsstatuut? Dan kan je ervoor kiezen een geïntegreerd beheersplan op te stellen. Dit document brengt de verschillende beheersdoelstellingen vanuit natuurbehoud én onroerend erfgoed samen in één plan en garandeert één afgestemde gebiedsgerichte visie binnen de geldende regelgeving. We raden je aan om bij de start van de opmaak contact op te nemen met je regionale dienst of het Agentschap voor Natuur en Bos.

Indienen van een beheersplan

Je dient de finale versie van het beheersplan ter goedkeuring in bij je regionale dienst volgens de richtlijn voor de opmaak van een beheersplan. Je doet dit bij voorkeur digitaal. Samen met het beheersplan bezorg je ons het ingevulde formulier voor de aanvraag van de goedkeuring van het beheersplan. Wil je een goedgekeurd beheersplan aanpassen? Gebruik dan ook dit formulier.

Wil je als derde een beheersplan ter goedkeuring indienen? Voeg dan een volmacht toe van een zakelijkrechthouder of  gebruiker. Die gebruiker moet dan wel het akkoord hebben van een zakelijkrechthouder. Als er meerdere zakelijkrechthouders betrokken zijn, is het niet nodig om van hen allemaal een volmacht of akkoord te hebben. Wel doorloop je een participatietraject met hen.

Wanneer we het beheersplan goedkeuren, melden we dit aan de aanvrager en betrokken gemeentebesturen. 

Opvolging van het beheersplan

Vanaf de goedkeuring van het beheersplan, hou je een onderhoudslogboek bij van de maatregelen die je neemt voor het goede beheer van het erfgoed. Dit onderhoudslogboek bezorg je om de zes jaar aan het agentschap. Op basis van het logboek bekijken we samen het verloop van het beheer en of dit moet aangepast worden.

Premies

Wil je werken of beheersmaatregelen uit een goedgekeurd beheersplan voor een beschermd goed of erfgoedlandschap uitvoeren, dan kan je een erfgoedpremie aanvragen. In een aantal gevallen heb je zelfs een beheersplan nodig vooraleer je een erfgoedpremie kan aanvragen. Meer informatie vind je op deze pagina.