Een openbaar onderzoek bij een vaststelling

De procedure voor vaststelling van een inventaris onroerend erfgoed door de Vlaamse overheid of door een erkende onroerenderfgoedgemeente start met een openbaar onderzoek van zestig dagen. Enkel voor de vaststelling van de inventaris van het varend erfgoed is geen openbaar onderzoek voorzien. 

Op 1 januari 2023 krijgen erkende onroerenderfgoedgemeenten de bevoegdheid om bouwkundig en landschappelijk erfgoed op hun grondgebied vast te stellen en er toelatingsplichtige handelingen aan te koppelen. Tot 1 januari 2023 heeft enkel de Vlaamse overheid de bevoegdheid om inventarissen onroerend erfgoed vast te stellen. De Vlaamse overheid blijft ook na 2023 bevoegd voor het vaststellen van het varend erfgoed, de landschapsatlas en de archeologische zones.  

Procedure 

De openbare onderzoeken bevatten dezelfde stappen voor beide overheden.  

Aankondiging 

De start van het openbaar onderzoek moet aangekondigd worden door: 

  • een bericht op een zichtbare plaats in elke gemeente waar vast te stellen erfgoed ligt 
  • een bericht op de website van elke gemeente waar vast te stellen erfgoed ligt 
  • een bericht in het Belgisch Staatsblad  
  • een berichtgeving met breed bereik (bijvoorbeeld dagbladen)  

Als de Vlaamse overheid een openbaar onderzoek organiseert voor een eigen vaststelling, moet er ook een bericht komen op de website van het agentschap Onroerend Erfgoed. Bij een Vlaamse vaststelling bezorgt het agentschap aan de betrokken steden en gemeenten de nodige informatie voor de aankondiging op hun websites. 

Een erkende onroerenderfgoedgemeente die toelatingsplichten wil koppelen aan het vast te stellen erfgoed, brengt de eigenaars voor de start van het openbaar onderzoek schriftelijk op de hoogte. 

Als er geen toelatingsplichten worden gekoppeld, voorziet de vaststellingsprocedure niet in de persoonlijke kennisgeving van de zakelijkrechthouders of de eigenaars van het erfgoed.  

Als lokaal bestuur kan je de communicatie naar de eigenaars of inwoners in jouw gemeente versterken door over het openbaar onderzoek te publiceren in de stadskrant of in het gemeentelijk informatiemagazine. Sommige steden of gemeenten verkiezen om een informatiemoment te organiseren of alle eigenaars op de hoogte te stellen met een persoonlijke brief.  

  • De aankondigingen moeten volgende informatie bevatten: 
  • het voorwerp van het openbaar onderzoek 
  • de begin- en einddatum van het openbaar onderzoek 
  • de wijze waarop de inventaris geraadpleegd kan worden 
  • de wijze waarop opmerkingen en bezwaren kunnen worden ingediend 

Het volledig dossier van het openbaar onderzoek moet publiek raadpleegbaar zijn. Iedereen moet het dossier kunnen raadplegen met al het vast te stellen erfgoed en vindt er terug op welke manier je bezwaren en opmerkingen kan indienen.  

De dossiers van de vaststellingen die de Vlaamse overheid organiseert, zijn raadpleegbaar op de website van het agentschap Onroerend Erfgoed: openbareonderzoeken.onroerenderfgoed.be.  

Iedereen mag tijdens dit onderzoek schriftelijke opmerkingen of bezwaren uiten over de vaststelling van één of meerdere objecten. Je hoeft hiervoor geen eigenaar of gebruiker van het goed te zijn. De opmerkingen en bezwaren kunnen uiterlijk de laatste dag van de termijn, die is opgenomen in het bericht, ingediend worden. Er moet geen rekening worden gehouden met opmerkingen en bezwaren die te laat ingediend werden. 

Advies en behandeling bezwaren 

Na het openbaar onderzoek start de adviesfase. De Vlaamse Regering of de onroerenderfgoedgemeente wint advies in bij een onafhankelijke adviesraad over het vaststellingsdossier en over de opmerkingen en bezwaren die tijdens het openbaar onderzoek zijn ingediend. Voor Vlaamse vaststellingen geeft de Vlaamse Commissie Onroerend Erfgoed (VCOE) advies. Voor vaststellingen van varend erfgoed wordt advies gevraagd aan de Vlaamse Commissie Varend Erfgoed (VCVE). Onroerenderfgoedgemeenten winnen advies in bij de gemeentelijke adviesraad voor onroerend erfgoed.  

De opmerkingen, bezwaren en adviezen worden door de administratie verwerkt. Dat kan invloed hebben op het definitieve vaststellingsdossier. Er moeten bijvoorbeeld soms goederen, sites of delen van sites geschrapt of gegevens aangepast worden.  

Hoe lang de verwerking van opmerkingen, bezwaren en adviezen duurt hangt af van het aantal bezwaren en de complexiteit ervan. De vaststellingsprocedure legt hiervoor geen vaste termijn op. 

Een uitgebreid verslag documenteert nauwgezet alle ingediende opmerkingen, bezwaren en adviezen en geeft weer op welke manier er gevolg aan wordt gegeven. Dit verslag is door iedereen te raadplegen na de beslissing van de minister of de gemeenteraad en de ondertekening van het vaststellingsbesluit. Het vormt een bijlage van het vaststellingsbesluit. Alle vaststellingsbesluiten zijn met bijlagen raadpleegbaar in de Besluitendatabank

Meer informatie of hulp nodig? 

Het agentschap voorziet vanaf 2023 inhoudelijke en technische hulp via nieuwe handleidingen, vormingen, infosessies en een contactpunt voor vragen.