Mijn eigendom is beschermd

Informatieplicht bij de eigendomsoverdracht

Ben je eigenaar van een beschermd onroerend goed of een deel ervan? Wil je het verkopen of verhuren voor meer dan 9 jaar? Of wil je het inbrengen in een vennootschap, een erfpacht- of opstalrecht vestigen of overdragen of de eigendom op een andere manier overdragen? Dan moet jijzelf of de notaris in de aktes of overeenkomst vermelden dat het goed beschermd is en welke de juridische gevolgen zijn. De informatieplicht is niet van toepassing op schenkingen.

Ook in de publiciteit over de verkoop of verhuur vermeld je dat het goed beschermd is en welke rechtsgevolgen daaraan verbonden zijn. Je vermeldt een bescherming dus ook op de immowebsites waarop het goed wordt aangeboden.

Meer uitleg over de informatieplicht en enkele voorbeeldformuleringen die je kan gebruiken in aktes, vind je in onderstaand document.

Het asbestattest

Vanaf 23 november 2022 is een asbestattest verplicht bij de verkoop van woningen en gebouwen, gebouwd vóór 2001. Dit geldt ook voor gebouwen die zijn beschermd als monument, gelegen zijn binnen een beschermd stads-of dorpsgezicht of binnen een cultuurhistorisch landschap.

Het attest bevat informatie over asbest in het gebouw en geeft weer of het pand asbestveilig is. Het beschrijft welke materialen of gebouwonderdelen asbest bevatten, wat de conditie is van het asbest en adviseert over veilig beheer of verwijdering ervan. Als er waardevolle erfgoedelementen betrokken zijn, adviseert het agentschap een erfgoedvriendelijke methode op maat.

Om verdachte materialen te kunnen identificeren als asbesthoudend, is soms een monstername nodig voor labo-analyse. De inventarisatie voor een asbestattest is standaard  'niet-destructief'. Tijdens de inspectie worden nooit wanden of vloeren beschadigd. Wel kunnen lokaal kleine beschadigingen gemaakt worden voor de afname van een monster.

Wanneer deze monstername beperkt blijft en de erfgoedwaarde niet wordt aangetast, is hiervoor geen toelating nodig. Bijvoorbeeld een monstername op een weinig zichtbare plaats op een  vloertegel, een buis, een lambrisering, afvoergoot, onderdak … Twijfel je of de monstername de erfgoedwaarde aantast, dan kan je contact opnemen met je erfgoedconsulent.

Als eigenaar kan je vragen om een aanvullend onderzoek uit te voeren, waarbij destructieve ingrepen nodig zijn.  Dit is niet verplicht.  Een destructieve asbestinventarisatie kan schade toebrengen aan het beschermde erfgoed. Voor destructieve onderzoeken heb je een toelating nodig van het agentschap. Neem daarom vooraf contact op met het agentschap. Een erfgoedconsulent kan samen met jou bekijken of je het onderzoek op een erfgoedvriendelijke wijze kan uitvoeren.

Cultuurgoederen

Roerende goederen die zich in een beschermd monument bevinden, kunnen deel uitmaken van de bescherming. Zij worden in de regelgeving cultuurgoederen genoemd.

Het al dan niet mee beschermd zijn van roerende goederen is echter niet altijd even eenduidig af te lezen uit het beschermingsbesluit. Met de richtlijn 'Cultuurgoederen in monumenten', het bijhorende stroomschema en de invulfiche kan je zelf achterhalen of een roerend goed wel of niet deel uitmaakt van een bescherming. 

Cultuurgoederen worden per definitie in het monument bewaard, een verplaatsing van de cultuurgoederen kan slechts tijdelijk met een toelating. Samen verkopen hoeft niet, maar maakt het beheer ervan niet eenvoudig. Juridisch gezien zijn er geen verplichtingen om een beschermd monument en de cultuurgoederen samen te verkopen, vererven of schenken. Maar in zulke situaties moeten alle eigenaars wel blijven voldoen aan de verplichtingen uit de onroerenderfgoedregelgeving: instandhoudingsplicht, toelatingsplicht, ... Een toelating om een cultuurgoed buiten een monument te mogen brengen, kan enkel een tijdelijke toelating zijn.

Topstukken in een beschermde site

Sommige topstukken die in de Topstukkenlijst werden opgenomen, bevinden zich in een beschermde site. Wanneer het topstuk integrerend deel uit maakt en bijdraagt tot de erfgoedwaarde van het onroerend goed, is het topstuk ook mee beschermd. De rechtsgevolgen van het Onroerenderfgoeddecreet zijn dan ook van toepassing op het topstuk.

Wil je weten of je topstuk ook beschermd is volgens het Onroerenderfgoeddecreet en dus een dubbele bescherming geniet? Neem dan een kijkje in de Topstukkendatabank.

Wanneer een topstuk deel uit maakt van de bescherming moet het ‘in situ’ blijven. Dit is belangrijk bij verkoop van het gebouw  of de site en bij herbestemmingsprojecten. Uitzonderlijk kan je een topstuk tijdelijk naar een andere locatie verplaatsten. Dit kan enkel met een toelating van ons agentschap of een erkende onroerenderfgoedgemeente.

Wens je een topstuk tijdelijk buiten Vlaanderen te brengen, omwille van een tentoonstelling of een restauratie, heb je zowel een toelating nodig van het agentschap als een vergunning van het Departement Cultuur , Jeugd en Media. Je kan pas een vergunning aan het Departement Cultuur, Jeugd en Media vragen, wanneer het agentschap  je een toelating heeft verleend.

Een topstuk dat ook beschermd is volgens het Onroerenderfgoeddecreet kan niet definitief buiten Vlaanderen verplaatst worden.