Archeologie vanop de fiets: 16 fietstochten langs verborgen verhalen

Archeologie

Onze bodem zit vol met verhalen die verteld willen worden. Samen met lokale partners en Vlaanderen Fietsland, werkten wij 16 fietsroutes uit die je gidsen langs archeologische ontdekkingen doorheen Vlaanderen. Van de heuvels van de Westhoek over het Rivierenland tot de Romeinse rijkdom in Tongeren. Je kan de routes zelfstandig fietsen, het hele jaar door. Per route stop je langs enkele archeologische bezienswaardigheden en lees je een beschrijving van wat je kan ontdekken. Tijdens de Archeologiedagen op 26, 27 en 28 mei bieden we twee tochten aan onder begeleiding van een deskundige gids: in Dilbeek en Bilzen.

Fietstochten

De routes zijn gebaseerd op het netwerk van fietsknooppunten in Vlaanderen. Per stop lees je op onze website een beschrijving van wat je kan ontdekken. Omdat niet alle archeologische bezienswaardigheden langs knooppunten liggen, zal je af en toe moeten afwijken van die knooppuntenroute. Per tocht kan je een folder downloaden met de route en een overzichtskaartje. Sommige routes zijn wat langer of pittiger dan de andere. Alle tochten zijn tussen 18 en 45 kilometer lang.

West-Vlaanderen

Heuvelland: Archeologie in de heuvels van de Westhoek - 32 km

Deze pittige fietsroute van 32 km leidt je langs de glooiende heuvels van de gemeente Heuvelland en de stad Mesen. De streek is getekend door WOI en dat merk je ook. Je kruist niet minder dan vier keer de frontloopgraven. Maar er is méér. Ook sites uit de ijzertijd, de Romeinse tijd en de middeleeuwen passeren de revue, waaronder de Keltische versterking op de Kemmelberg en een Romeinse villa. Combineer je fietstocht met een bezoekje aan het bezoekerscentrum van Kemmel, met een permanente tentoonstelling over het oorlogslandschap.

Alle informatie over de fietstocht in Heuvelland vind je hier.

Koksijde: In de schaduw van de duinen - 30 km

Deze mooie fietstocht verkent in ongeveer 30 km de streek tussen Koksijde en Veurne. Je ontdekt er niet alleen verhalen van abdijen en adellijke heren, maar je vindt er ook sites uit de Romeinse tijd en de vroege middeleeuwen, een zeldzaamheid aan de kust. Ideaal om te combineren met een bezoekje aan het mooie Abdijmuseum in Koksijde, waar de tocht start en eindigt.

Alle informatie over de fietstocht in Koksijde vind je hier.

Oudenburg: De wortels van het graafschap Vlaanderen - 37 km

Je start deze fietstocht in het pittoreske stadje Oudenburg, vlakbij Oostende. De route van bijna 37 km voert je langs enkele van de vele archeologische sites die deze streek rijk is. Heel wat van die sites stammen uit de vroege middeleeuwen en tonen aan dat het graafschap Vlaanderen hier ontstaan is, op het raakvlak van de kustpolders en de zandstreek. De tocht leidt je door een mooi en nagenoeg vlak landschap, bijzonder geschikt om te fietsen. Ideaal om te combineren met een bezoekje aan het Romeins Archeologisch Museum in Oudenburg!

Alle informatie over de fietstocht in Oudenburg vind je hier.

Oost-Vlaanderen

Aalter: Een Romeins castellum en andere bijzondere archeologische sites - 33 km

De ondergrond van Aalter verbergt bijzonder veel boeiende archeologische sites. Deze fietstocht van ongeveer 33 km vertrekt in het centrum van Aalter. Daar toonden opgravingen aan dat er een belangrijke Romeinse nederzetting in de ondergrond te vinden is, inclusief een militair kamp. Vervolgens leidt de tocht je over Bellem naar Ursel, met haltes aan het prehistorisch grafveld van Rozestraat/Konijntje en de Romeinse nederzetting in Onderdale. Tenslotte is ook een stop voorzien aan de site van Aalter-Woestijne, waar het agentschap Onroerend Erfgoed tussen 2010 en 2012 een grote opgraving uitvoerde.

Alle informatie over de fietstocht in Aalter vind je hier.

Beveren: Adellijke heren en prehistorische jagers in het Land van Waas - 40 km

 Deze grotendeels vlakke tocht brengt je langs maar liefst vier kastelen. Het is heerlijk fietsen langs de prachtige historische dreven en tuinen. In het centrum van Beveren draait alles rond de middeleeuwen. Een naam die telkens terug komt, is die van Joos Vijd, beter bekend als de opdrachtgever van het Lam Gods. De Singelberg, het vierde kasteel waar je langs fietst, is zelfs de geboorteplaats van deze bekende middeleeuwer. Al is het gebouw vandaag enkel nog herkenbaar als een bult in het landschap. Hoe meer je de velden in rijdt, hoe verder je teruggaat in de tijd, met sites uit de Romeinse periode, de ijzertijd en de bronstijd. Zowel ten noorden als ten zuiden van het centrum fiets je tot aan de rand van de Scheldevallei. Daar vind je de oudste sporen terug, die van jagers-verzamelaars uit de steentijd.

Alle informatie over de fietstocht in Beveren vind je hier.

Sint-Laureins: Verdronken dorpen in het Meetjeslandse krekengebied - 30 km

Het Meetjeslands krekengebied is vandaag een oord van rust en stilte, waar alleen kabbelende waterpartijen een landschap zo vlak als een biljarttafel doorsnijden. Weinig doet vermoeden dat deze waters ('kreken') de restanten zijn van verwoestende getijdengeulen, zeearmen die honderden jaren geleden alles wat op hun weg lag meesleurden. Wat je evenmin met het blote oog ziet, is dat er onder de kleilaag een ander landschap schuilgaat: in de middeleeuwen werden hier huizen, boerderijen en dorpen gebouwd, waarvan er heel wat in de golven zijn verdwenen.

Alle informatie over de fietstocht in Sint-Laureins vind je hier.

Velzeke: Alle wegen leiden naar… de heuvels van Zuid-Oost-Vlaanderen - 41 km

Deze mooie fietstocht start en eindigt aan het Archeocentrum van Velzeke. De volledige fietstocht is 41 km lang en strekt zich uit van de Schelde tot Zottegem. In zes haltes krijg je boeiende informatie mee over archeologische sites in de glooiende heuvels. Je ontdekt er niet alleen Romeinse vindplaatsen in de schaduw van de vicus van Velzeke, maar ook intrigerende sites uit andere perioden, zoals de middeleeuwen en de Merovingische tijd. Wie deze route wat te lang vindt, kan ze opsplitsen in twee tochten. Zowel de oostelijke tocht door Zottegem als de westelijke tocht naar de Schelde is 23 km lang.

Alle informatie over de fietstocht in Velzeke vind je hier.

Antwerpen

Herentals: Middeleeuwers in het land van Kleine Nete en Aa - 36 km

Tijdens deze fietstocht doorkruis je de zandduinen van de Kempense Heuvelrug, afgelegen landbouwgebieden, bossen, natte valleien en een kasteeldomein. In het gebied waar de Kleine Nete en de Aa samenvloeien, lijken de ‘arme Kempen’ veraf. Stadsversterkingen, motteburchten, kastelen en kloosters getuigen van een welvarend middeleeuws verleden, zowel vanuit economisch als vanuit politiek-strategisch oogpunt. De historische stad Herentals vormt het start- en eindpunt. De stad is vlot bereikbaar met de trein en met de wagen, en je kan er na afloop verpozen met een hapje en een drankje.

Alle informatie over de fietstocht in Herentals vind je hier.

Mechelen: Rivierenland archeologieland - 41 km

Niet één, maar vier rivieren kom je tegen tijdens deze fietsroute: de Dijle, de Nete, de Zenne en de Rupel. Het zal je dan ook niet verwonderen dat je vooral langs het water rijdt. Je maakt kennis met archeologische sites van prehistorie tot WOII en leert meer over mammoeten, bommenwerpers en alles daartussen. Ondertussen geniet je van wegen die heerlijk vlak liggen en omgeven zijn door mooie natuurgebieden zoals het Mechels Broek, de Battelaar, de Eglegemvijver en de Wormelaar.

Alle informatie over de fietstocht in Mechelen vind je hier.

Vlaams-Brabant

Dilbeek: Archeologie in de schaduw van Brussel - 31 km

Vandaag verken je in een tocht van iets meer dan 31 kilometer het glooiende landschap van de groene rand rond Brussel. Je start in het centrum van Dilbeek bij de Sint-Alenatoren en rijdt via de enige quasi volledig opgegraven Romeinse villa in Vlaanderen. Langs het spoor fiets je richting het pittoreske Wambeek, en ontdek je waar er tijdens de verdubbeling van het tracé archeologische resten zijn aangetroffen. Op de terugweg blaas je even uit in de stemmige Sint-Wivina-abdij. Je verkent de brede lanen van Dilbeek en de landelijke wegen tussen Ternat en Brussel. Onderweg zie je een aantal brouwerijcomplexen. Je vindt er vast eentje die nog werkzaam is. De route is geschikt voor de geoefende fietser of fietsers met een e-bike.

Alle informatie over de fietstocht in Dilbeek vind je hier.

Huldenberg: Legendarisch fietsen op de taalgrens - 42 km

Deze route neemt je mee naar het zuiden van de provincie Vlaams-Brabant, tegen de taalgrens. De wegen tussen de Dijle-, Laan- en IJsevallei zijn misschien niet vlak. Toch zal je de lokroep van het natuurschoon en het rijke verleden niet kunnen weerstaan. De heuvels, dorpen en bossen zijn gehuld in legenden en herbergen prachtige rustplekken om even te verpozen. Je fietst er van de ene verrassing naar de andere. Op de route kan je bovendien proeven van talrijke lokale streekproducten: ambachtelijk ijs, tafeldruiven of een pittig streekbiertje. Vergeet de tijd en verlies je in deze boeiende streek met steentijdboeren, middeleeuwse mottes, struikrovers en Romeinse grafheuvels. Het parcours is heuvelachtig en dus vooral geschikt voor geoefende fietsers of mensen met een elektrische fiets.

Alle informatie over de fietstocht in Huldenberg vind je hier.

Heverlee: Een hertogelijk jachtdomein met archeologische diepgang - 18 km

Deze fietsroute voert je door het huidige beschermde bosgebied ‘Heverleebos en Meerdaalwoud’, ten zuiden van Leuven. Dit oerbos was de privé-achtertuin en het jachtgebied van een hele reeks kasteelheren en hertogen die resideerden in het kasteel van Arenberg. Het gebied bleef hierdoor zeker de laatste 800 jaar, en waarschijnlijk zelfs de laatste 1500 jaar ononderbroken bebost, wat uniek is in Europa. Daar waar op andere plaatsen het prehistorische en Romeinse landschap ingrijpend veranderde door landbouwactiviteit, ontbossing en erosie, gebeurde dat hier niet. Zo is er een boeiend archeologisch verhaal bewaard gebleven onder de statige eiken en dennen van het woud. Het verhaal leidt je via de eerste steentijdbewoners langs een Romeinse boerderij, relax-salons voor de rijken der aarde, een mirakelbron, een rechtbank uit de donkere middeleeuwen en een avontuurlijk speelbos.

Alle informatie over de fietstocht in Heverlee vind je hier.

Leuven: Abdijen, bergen en valleien - 45 km

Deze route van ongeveer 45 kilometer is ideaal voor wie op een sportieve manier de rijke geschiedenis van Leuven wil leren kennen. Je start je tocht met twee kuitenbijters in de vorm van de Keizersberg en de Kesselberg. Gelukkig moeten we deze bergen niet op, maar fietsen we er gewoon langs. Daarna kan je de remmen loslaten in de vriendelijk glooiende Wingevallei. Onderweg leer je meer over het vaak verborgen verleden van de plekken waar je langskomt, met jagers-verzamelaars, tempeliers, graven, kasteelheren en monniken als je spreekwoordelijke metgezellen. Na een tussenstop bij het kasteel van De Rode Ridder(!) zak je via de Abdij van Vlierbeek en de Abdij van Park opnieuw af richting de Grote Markt van Leuven.

Alle informatie over de fietstocht in Leuven vind je hier.

Limburg

Bilzen: Lievelingsland voor eerste boeren, Romeinen en kasteelheren - 34 km

Fietsen langs adembenemende zichten op oude boomgaarden, holle wegen, pittoreske dorpjes en vooral ook veel verborgen archeologische parels. Dat wil toch iedereen? De eerste landbouwers kwamen zich hier duizenden jaren geleden al vestigen op de vruchtbare plateaus, hoog en droog. Sindsdien bleven de groene hellingen van de streek in trek, wat je merkt aan talrijke Gallo-Romeinse villa’s, kloosters en abdijen, kastelen en waterburchten. De streek was ook het strijdtoneel van een historische veldslag en speelde een belangrijke rol in WOII. Een avontuurlijke route met een stopplaats op de lieflijke en gezellige markt van Bilzen.

Alle informatie over de fietstocht in Bilzen vind je hier.

Oudsbergen: Tijdreizen van de prehistorie tot WOII - 33 km

Deze route laat je kennismaken met de archeologische rijkdom van de gemeente Oudsbergen. Aan de rand van de valleien en vennen zitten tal van prehistorische sites verscholen, al dan niet begraven onder de stuifduinen. De huidige bossen verstoppen de restanten van zogenaamde Celtic Fields. Je fietst langs grafvelden uit de metaaltijden en de Romeinse periode, langs middeleeuwse sites tot het eindpunt aan de Commanderij van Gruitrode. En wist je dat er aan het industriegebied in Opglabbeek een vliegveld lag tijdens WOII? 

Alle informatie over de fietstocht in Oudsbergen vind je hier.

Tongeren: Leven in de Romeinse tijd - 25 km

De omgeving van Tongeren bulkt van de Romeinse resten. Bij allerhande grondwerken in de omgeving komen de prachtigste vondsten aan het licht. Deze fietstocht brengt je langs twee musea, voert je doorheen het stedelijk weefsel en over het omringende landschap. Onderweg kom je relicten uit de oudheid tegen. Af en toe zijn dat echte, bovengronds bewaarde resten. Voor het merendeel gaat het om verborgen, indirecte aanwijzingen, zoals het tracé van een weg of middeleeuws metselwerk van hergebruikt Romeins bouwmateriaal. Je zal ontegensprekelijk kunnen vaststellen dat onze huidige leefomgeving, meer dan op het eerste gezicht lijkt, bepaalt is door de Romeinse bewoners van weleer.

Alle informatie over de fietstocht in Tongeren vind je hier.