Call for papers landschapscontactdag 2023 Helende landschappen, de zorgende kant van landschappen
De landschapscontactdag gaat dit jaar door op 13 oktober. Het thema van de dag is 'helende landschappen, de zorgende kant van landschappen'. We zijn op zoek naar vijf lezingen die ingaan op de helende kracht van landschappen en de bepalende rol van rust, stilte en eventueel ook troost bij het ontspannings- of herstelproces. Waar in Vlaanderen zijn er aanwijzingen voor landschappen die bijdragen aan revalidatie en genezing en dus aan menselijk welzijn? Welke bepalende kenmerken van de helende landschappen zijn echt aan de orde en hoe vallen deze het best te onderzoeken? Dragen zorglandschappen bij aan natuur- en erfgoedbescherming? Wie vertelt ons iets over de therapeutische waarde van de nabije omgeving?
Helende landschappen zijn ruimteplekken waar mensen tot rust komen, herstellen of tot inkeer komen, waar mensen naartoe trekken om voor zichzelf te zorgen of waar voor hen gezorgd wordt. Dat kan uit vrije wil zijn ofwel uit noodzaak, soms zelfs een gedwongen opname. De maatschappij legt vaak een hoog tempo op wat tot mentale druk leidt onder burgers. Soms vallen mensen langdurig uit op school of op het werk, is de positie binnen het gezin moeilijk of wordt men ziek of raakt overspannen. Dit geldt voor de ganse bevolking, maar ook wie aan de rand van de maatschappij staat, zijn of haar burgerrechten en vrijheden (tijdelijk) verliest of net met het nieuwe gastland kennis maakt, heeft nood aan ruimte die een nieuw perspectief kan bieden.
Landschappen en zeker ook de natuurcomponent in landschappen hebben de kracht om een gezond ritme terug te brengen, te ontstressen en het mentale welzijn op te krikken. De preventieve en herstellende werking van groen is ondertussen wetenschappelijk aangetoond. Maar uiteraard was deze zienswijze voorheen ook al bepalend. Denken we onder meer aan de plantsoenering van stadsvesten, waarbij wandelpromenades werden aangelegd als vroege voorbeelden van publiek groen. Andere voorbeelden zijn de preventoria of sanatoria, omwille van de zuivere lucht gebouwd aan zee of aan de bosrand. Deze zijn verwant aan de bekende kuuroorden, gesitueerd in de nabijheid van mineraalrijke bronwateren. Ook bij de inplanting van psychiatrische instellingen, gevangenissen, heropvoedingsgestichten en bedelaars- en toevluchtshuizen of zogenaamde koloniën van weldadigheid bleek het afgelegen en bijgevolg kalme landelijk gebied zeker een van de motieven. Een parallel is er ook met de bouw van sportparken met bijhorende openluchtzwembaden en solaria die vooral opgang kenden tijdens het interbellum, een tijd van geloof in de heilzame kracht van het openluchtleven. Tegenwoordig duiken ook nieuwe micro-landschappen op waarin zorg centraal lijkt te staan, denken we aan zorgboerderijen en troostplekken. Ook in Vlaamse zorgcentra lopen sinds kort effectieve vergroeningsprojecten. De vermaatschappelijking van de zorg is inmiddels breder dan voorheen verspreid in de samenleving en landschappen lijken dit ook steeds meer uit te dragen.
Open oproep:
We zoeken 5 lezingen die een aspect belichten van de helende kracht van landschappen.
Deelt u graag uw onderzoeksresultaten? Stel u dan kandidaat voor een lezing, excursieleiding of poster. Mail vóór 15 juni een samenvatting (van 250-400 woorden) naar Inge Verdurmen en Koen Himpe.
Programma & Inschrijving:
Het definitieve programma zal in de loop van juli aangekondigd worden, waarna de inschrijvingen starten. De contactdag vindt - onder voorbehoud - plaats op de campus Ruiselede van Gemeenschapsinstelling De Zande, bereikbaar via het station Beernem, vanwaar wij busvervoer voorzien. De namiddagexcursies gaan door in het centrale Bulskampveldgebied (Ruiselede, Aalter, Beernem en Wingene).
Organisatie:
- Onroerend Erfgoed
- Universiteit Gent – Vakgroep Geografie & Vakgroep Archeologie
- Universiteit Antwerpen – Departement Geschiedenis
- Vrije Universiteit Brussel – Vakgroep Kunstwetenschappen & Archeologie
- Regionaal Landschap Houtland & Polders vzw
- Toerisme Vlaanderen