Een UFO op de Maagdentoren?

Op het eerste gezicht lijkt dit misschien wel zo. Wie beter kijkt ziet dat het nieuwe dakplatform op de Maagdentoren in Zichem geplaatst wordt. Een visueel ingrijpende stap in een groot restauratieproject dat deze zomer zal afgerond zijn.

Deze week is er veel beweging op en rond de 14de eeuwse Maagdentoren: het nieuwe dakplatform wordt geplaatst. Dit is een stalen overkapping over de muren die ervoor zorgt dat er geen directe waterinsijpeling is in de muren. Tegelijk is het ook een uitkijkplatform vanwaar je op ongeveer 25m hoogte het landschap kan bewonderen: de kerk van Zichem, de meanderende vallei van de Demer, de basiliek van Scherpenheuvel, de abdij van Averbode.

Maandenlang werd de bouw van het dakplatform voorbereid . De stalen balken, profielen, bouten, platen werden vooraf in een atelier gemonteerd, geschroefd en gelast. Deze week wordt de constructie in vier stukken naar de werf gebracht, naar boven op de toren getakeld met een kraan en daar gemonteerd. Een lastige klus, onder andere omdat de toren moeilijk bereikbaar is voor zwaar materieel en grote transporten. Hoe dat in zijn werk ging zie je in deze fotoreportage.

Oorspronkelijk had de Maagdentoren uiteraard een echt dak. Dit is al lang verdwenen. Hoe dit er precies uit zag, weten we niet. Er zijn slechts enkele historische afbeeldingen waarop de Maagdentoren schetsmatig is voorgesteld. De nieuwe constructie is een functioneel hedendaags ontwerp van de tijdelijke vereniging ‘THV Maagdentoren’ dat zich duidelijk onderscheidt van de historische constructie die duidelijk herkenbaar blijft.

De Maagdentoren is één van de weinige monumenten die eigendom zijn van het agentschap Onroerend Erfgoed. Het gebouw dateert van het einde van de 14de eeuw en is een uniek voorbeeld van een hoge, ronde donjon (een middeleeuwse woontoren), opgetrokken in ijzerzandsteen met 4 niveaus: gelijkvloerse verdieping, ontvangstruimte, residentieel niveau en slaapniveau. De ontvangstruimte en het residentieel niveau hebben een achthoekig grondplan, en zijn overdekt met bakstenen ribgewelven op ijzerzandstenen gewelfribben. Fraaie gebeeldhouwde kraagstenen en een sluitsteen, in ijzerzandsteen ondersteunen het gewelf. Het slaapniveau had eveneens een achthoekig grondplan.

De restauratiewerken aan de toren zijn ver gevorderd. In de vorige werffase werd de toren volledig stabiel gemaakt door het injecteren van grout (een mengsel van cement, water en eventueel ook gemengd met toeslagmateriaal en hulpstoffen). Dit was nodig omdat de inwendige samenhang van de muren in ijzerzandsteen doorheen de eeuwen erg verminderd was. Dit veroorzaakte ook de instorting op 1 juni 2006. Door die instorting ontstond een bres in de torenromp.

De bres werd terug afgesloten door een nieuwe wand in Kolombasteen, een lange hard gebakken baksteen. Via een nieuwe betonnen trapconstructie in de bres in de toren zal de toren toegankelijk zijn voor het publiek. Het hoogste niveau van de toren is ook hersteld en waterdicht gemaakt, vanaf hier zal het publiek via een nieuwe metalen trap het dakplatform kunnen betreden.

Momenteel worden herstellingswerken aan het parement in ijzerzandsteen uitgevoerd. De Diestiaan ijzerzandsteen is heel poreus en onderhevig aan roestige korstvorming. Deze korst komt los van de onderliggende steen die verzand is en verder verweert. Tijdens de restauratiewerken wordt bepaald welke stenen vervangen worden. Het is de bedoeling dat het ruïneuze karakter van het parement grotendeels behouden blijft. Ook het plaatsen van de nieuwe blokken natuursteen is een zwaar en moeilijk werk. Een pluim voor de arbeiders die het werk uitvoeren!

De werken zullen beëindigd zijn tegen het bouwverlof. De toren zal in de zomer van 2015 toegankelijk zijn voor het publiek.