Archeologen ontdekken 5,5 hectare groot compleet Romeins villaterrein

In Dilbeek, direct ten westen van Brussel, hebben archeologen op een akker midden in de wijk Wolsemveld de restanten aangetroffen van een vrijwel compleet Romeins villaterrein van 5,5 hectare in omvang. Deze vondst is uniek in Vlaanderen, aangezien villaterreinen slechts zeer zelden behouden of onderzocht zijn.

Het onderzoek wordt uitgevoerd door een samenwerking van Vlaamse en Nederlandse archeologen van onderzoeksbureau BAAC, in opdracht van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW), op eigendom van de Gewestelijke Maatschappij voor Volkshuisvesting cvba en gecoördineerd door het agentschap Onroerend Erfgoed Vlaams-Brabant. De resultaten van de opgraving worden op dit moment uitgewerkt, geanalyseerd en gerapporteerd.

Op circa 40 cm onder het maaiveld bevonden zich de fundamenten van niet minder dan zes stenen gebouwen en de weggerotte of uitgetrokken funderingspalen van nog eens zeven à acht houten gebouwen. Het terrein was omheind door een gracht van circa twee meter breed.

Het villaterrein betreft een zogenaamde villa rustica, oftewel een luxe boerenbedrijf uit vermoedelijk de eerste en/of tweede eeuw na Chr. Aan de kop van dit terrein stond het meest luxe (stenen) villagebouw van circa 30 meter lang en 15 meter breed, waar de eigenaar woonde, geflankeerd door een tweetal eveneens stenen gebouwen, vermoedelijk voor opslag van goederen of ter huisvesting van naaste familie.

De villa keek uit over een dal met houten boerderijen, waar de boeren die in dienst van de eigenaar stonden, gehuisvest waren. Bijzonder is ook de uit natuurstenen opgebouwde waterput die tot een diepte van circa 12 meter reikte. Het boerenbedrijf produceerde zeer waarschijnlijk landbouwproducten voor de nabijgelegen steden, bijvoorbeeld de Romeinse nederzetting in het huidige Asse, in vogelvlucht 7 kilometer ten noorden van de villa.  

Dat hier een rijke villaheer woonde, spreekt niet alleen uit de luxe gebouwen, maar ook uit het vondstmateriaal dat tijdens het onderzoek werd verzameld. Er werden bijvoorbeeld twee gouden munten en een aanzienlijk aantal zilveren en bronzen munten aangetroffen. Verder werd een uiterst zeldzame vondst gedaan van een deel van een aardewerken masker, waarop beschildering was aangebracht. Dergelijke maskers werden vaak gedragen door acteurs bij toneeluitvoeringen, maar een decoratieve functie in de villa is ook niet uitgesloten.

Zeer waarschijnlijk hebben op het terrein naast landbouwactiviteiten ook artisanale activiteiten plaatsgevonden; ter hoogte van het villahoofdgebouw werd een brok ruw glas van circa 2,5 kilogram aangetroffen, dat hier vermoedelijk was opgeslagen ter verdere verwerking tot bijvoorbeeld glazen vaatwerk of sieraden. Ook heeft hier waarschijnlijk metaalbewerking plaatsgevonden, getuige een kuil met een aanzienlijke hoeveelheid metaalslakken.  

De opgraving biedt de archeologen een uniek kijkje in de ontwikkeling van een villaterrein en het dagelijkse leven hierbinnen. Tevens werpt het onderzoek nieuw licht op de Romeinse tijd in onze regio, bijvoorbeeld in combinatie met de recent aangetroffen kadewerken in een voormalige arm van de Zenne in Brussel.