Projecten 2019

Wie een bouwproject, verkaveling of andere infrastructuurwerken wil opstarten, moet soms eerst een archeologisch onderzoek laten uitvoeren. De resultaten van deze opgravingen blijven logischerwijze beperkt tot het niveau van de vindplaats, maar missen zo het bredere plaatje en de diepgang om tot echt nieuwe kennis over het verleden te komen. En daar zit het publiek natuurlijk net op te wachten. Extra onderzoek vraagt echter extra middelen, die niet op de bouwheer, projectontwikkelaar of landbouwer kunnen verhaald worden. Daarom reikt Vlaanderen sinds 2018 jaarlijks projectsubsidies uit voor archeologisch syntheseonderzoek.

Deze 6 projecten uit 2019 ontvangen een subsidie:

 

LAReS bvba: Een archeologisch perspectief op de evolutie van de houtbouw in de Antwerpse Kempen.

De indieners willen een beter inzicht krijgen in de ontwikkelingen die de houten huizen - daterend vanaf het neolithicum tot en met de volle middeleeuwen - hebben doorgemaakt in een gedeelte van de archeoregio Kempen. De resultaten van het onderzoek zullen leiden tot nieuwe onderzoeksvragen en zo richting geven aan toekomstige opgravingen, onderzoeken en de analyse van nieuwe en nog onuitgewerkte opgravingen. Daarnaast is het project een opstap naar een meer diepgaand vervolgonderzoek. Binnen de kaders van dit eerste onderzoek worden handvaten gegenereerd en onderzoeksvragen geformuleerd waarmee de wooncultuur wordt bestudeerd.

Het afgeronde onderzoek werd in januari 2023 gepubliceerd in de reeks SYNTAR. Lees ook onze blog.

website - facebook

 

Archeologie en Erfgoed bvba: Zoeken naar steentijd artefactensites… of niet? De criteria voor het bepalen van de aanpak voor prospectie met ingreep in de bodem in de preventieve archeologie in Vlaanderen.

Dit onderzoek richt zich op de problematiek van archeologische prospectie naar artefactspreidingen uit de steentijd (het paleolithicum en mesolithicum, >300.000 – 6.000 jaar geleden) op hedendaags Vlaams grondgebied. Onze regio kent een lange periode van discontinue menselijke aanwezigheid, die volgens onze huidige wetenschappelijke kennis teruggaat tot tenminste 300.000 jaar geleden. De vroegste menselijke bewoners in Vlaanderen vormden voor meer dan 98% van deze periode gemeenschappen van mobiele jagers, verzamelaars en/of vissers. Tijdens hun bestaan hebben deze prehistorische mensen, elk in hun eigen ecosysteem, een rijkdom aan artefacten gecreëerd, dat uiteindelijk gedeeltelijk een onderdeel is geworden van het archeologisch bodembestand. Vooraleer deze materiële resten ons kunnen informeren over het gedrag van de prehistorische mens, hun leefwereld en hun relatie met de natuurlijke omgeving, moeten ze eerst en vooral ontdekt worden. 

Het afgeronde onderzoek werd in maart 2022 gepubliceerd in de reeks SYNTAR. Lees ook onze blog

Download de folder die de samenwerkende steentijdspecialisten op basis van dit onderzoek maakten.

 

Universiteit Gent: Conflictarcheologie van de Tweede Wereldoorlog in Vlaanderen.

Sinds het begin van de 21ste eeuw is er een enorme vooruitgang op het vlak van conflictarcheologie, en dan vooral van de Eerste Wereldoorlog. Internationaal speelt de interdisciplinaire conflictarcheologie die in Vlaanderen wordt toegepast een prominente rol. In 2020 was het 80 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog in België startte. Ook voor dit tweede wereldwijde conflict geldt ondertussen dat het landschap en het archeologische bodemarchief als de allerlaatste getuigen van dit conflict overblijven, maar in Vlaanderen gebeurt pas sinds het laatste decennium sporadisch onderzoek naar archeologische resten van WO2. Het is vooralsnog onduidelijk waaruit de archeologische resten van de Tweede Wereldoorlog precies bestaan. Wat kunnen we verwachten? Welke inzichten bieden de opgravingen die de laatste jaren WO2-archeologie hebben blootgelegd over de materiële cultuur? En wat zijn de specifieke uitdagingen, noden en methodologische invalshoeken van deze moderne conflict-archeologie? Dit zijn enkele van de belangrijkste vragen die men wil beantwoorden door een onderzoek van de archeologische rapporten te koppelen aan niet-invasieve onderzoeksmethodes (historische luchtfotografie & lidar analyses).

Het afgeronde onderzoek werd in november 2022 gepubliceerd in de reeks SYNTAR. Lees ook onze blog

Tentoonstelling: Atlantikwall in Vogelvlucht, archeologie van de Tweede Wereldoorlog, gratis te bezichtigen in het natuurpark van het Provinciedomein aan Atlantikwall Museum Raversyde tot begin juni 2021.

Kustpanorama 1945: aan de buitenmuur van het Atlantikwall Museum Raversyde is een uniek 75 meter lang panorama van de Belgische kust te zien, bestaande uit Amerikaanse luchtfoto’s gemaakt op 4 augustus 1945. Het blijft permanent hangen en is vrij toegankelijk. In het voorjaar komt er een boekuitgave met de beelden, rijk geannoteerd en in groot formaat.

website - facebook

 

KU Leuven: De genetische en archeologische synthese van een Merovingisch grafveld aan de Vlaamse Kust.

Na de melding van een toevalsvondst in Koksijde werden begin 2017 een Laat-Merovingische bewoning en grafveld opgegraven. Deze Koksijdse site bleek bijzonder waardevol te zijn door de aanwezigheid van zowel gebouwstructuren, culturele artefacten als ecologisch vondstmateriaal. Intrigerend was bovendien de vaststelling dat de bewoningsfase kort nadien werd opgevolgd door een grafveld. De opgegraven begraven resten bestaat uit drieënvijftig individuen die al wetenschappelijk onderzocht zijn. Toch blijven er nog heel wat cruciale onderzoeksvragen onbeantwoord, wat de archeologische synthese van deze site bemoeilijkt. Zo is er geen informatie over de verwantschapsrelaties tussen de individuen binnen de site, over hun afkomst en link met andere West-Europese populaties in die periode en vandaag. Een state-of-the-art genetisch onderzoek op het skeletmateriaal kan op deze vragen antwoorden bieden.

Het afgeronde onderzoek werd in februari 2023 gepubliceerd in de reeks SYNTAR. Lees ook onze blog.

MerovingerDNA - DNA uit de vroege middeleeuwen, door Maarten Larmuseau: presentatie over dit syntheseonderzoek, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek op 1 april 2022.

website 

 

Vlaams Erfgoed Centrum bvba: Potstallen, een landbouwinnovatie uit de Romeinse tijd van Vlaamse bodem?

Hoewel potstallen uit de Romeinse tijd met enige regelmaat worden gevonden en er in het verleden al onderzoek naar is gedaan, ontbreekt tot op vandaag een evaluerende studie naar dit fenomeen. Bouwend op de oogst van Malta‐onderzoek en tien jaar na de vorige synthese, stelt dit project het fenomeen van de potstallen centraal.

De centrale doelstellingen zijn het exploreren van de dataset in functie van het beter begrijpen van de verspreiding en het functioneren van het fenomeen, evenals om handvaten uit te werken die toelaten om het wetenschappelijk potentieel van deze essentiële onderdelen van Midden‐Romeinse boerderijen in toekomstig onderzoek ten volle te gebruiken.

Het afgeronde onderzoek werd in juli 2023 gepubliceerd in de reeks SYNTAR. Lees ook onze blog.

Potstallen, een landbouwinnovatie uit de Romeinse tijd van Vlaamse bodem?, door Henk van der Velde: presentatie over dit syntheseonderzoek, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek op 1 april 2022.

website - facebook

 

Erfpunt, cel onderzoek: Het geschrankt vierbeukig gebouwtype: een studie naar bewoning in de late ijzertijd en vroeg-Romeinse periode in Vlaanderen.

De indieners willen een grondige synthese maken van het ‘geschrankt vierbeukig gebouwtype’. Ondanks dat er al heel wat exemplaren van dit gebouwtype bekend zijn, blijft de datering ervan eerder vaag. Dit project wil de dateringsproblematiek oplossen, gebaseerd op een groot aantal nieuwe C14-dateringen. Dit onderzoeksproject levert een bijdrage aan het onderzoek van een cruciale periode uit onze voorgeschiedenis, met name de laatste fasen van de ijzertijd en overgang naar de vroeg-Romeinse periode.

Het afgeronde onderzoek werd in december 2023 gepubliceerd in de reeks SYNTAR. Lees ook onze blog.

Het geschrankt vierbeukig gebouwtype: een studie naar bewoning in de late ijzertijd en vroeg-Romeinse periode in Vlaanderen, door Bart Lauwers: presentatie over dit syntheseonderzoek, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek op 1 april 2022.

website - facebook