Vragen voor DOVO na de weblezing 'Metaaldetectie en munitie' - 10 november 2020
Komt DOVO altijd ter plaatse wanneer de politie verwittigd wordt? Ook wanneer er slechts een vermoeden is? Ja, DOVO komt altijd wanneer ze opgeroepen worden. Afhankelijk van de dringendheid is dat onmiddellijk of pas na enkele dagen. De locatie speelt daarbij een rol: bij een school, een drukke weg of een spoorlijn die moet stilgelegd worden, zijn er mensenlevens in gevaar en is er kans op economische schade. In zulke gevallen komt DOVO onmiddellijk. Projectielen ontploffen niet door ernaar te kijken, dus als je afstand kan houden en ervan afblijft, is er minder urgentie. Maar aan elke oproep wordt zo snel als mogelijk beantwoord, afhankelijk van de situatie ter plaatse. DOVO wordt af en toe eens opgeroepen voor een gewone metalen buis, een oude emmer of de sokkel van een parasol, maar je zal voor een vals alarm zeker niet scheef bekeken worden. Liever een keer teveel uitrukken dan een keer te weinig.
Je weet bij het opgraven niet altijd direct wat je zal bovenhalen. Hoe weet je of een projectiel nog kan ontploffen? Dat is eigenlijk niet aan de orde. Van zodra je het vermoeden hebt dat het om munitie gaat, bel je de politie. Je kan immers nooit weten in welke toestand de munitie is, dus als het niet duidelijk is, moet je er zeker afblijven. Een toxische munitie (bijvoorbeeld yperiet) met een kleine, onzichtbare scheur, kan zware lichamelijke schade toebrengen. Contact met het kleinste stofdeeltje geeft zware brandwonden en zal uiteindelijk resulteren in pijnlijke blaren in de liesstreek en onder de oksels. Het is daarbij nog kankerverwekkend ook. Het risico is gewoon te groot. Ontmijners van DOVO volgen een jaar opleiding en 5 jaar stage vooraleer ze zelf mogen en kunnen beslissen wat te doen met zo een projectiel. Het is trouwens bij wet verboden om een projectiel mee naar huis te nemen. Iedereen die dergelijk materiaal in huis heeft, is in overtreding.
Iemand haalt een explosief boven op een plaats waarvoor hij/zij geen toelating had en verwittigt de politie, zoals gevraagd. Kan die persoon beboet worden? Er is altijd de mogelijkheid op een pv, het is aan de lokale politie om daarover te beslissen. Je moet altijd handelen vanuit burgerzin en gezond verstand, en dus nooit munitie onbeheerd achterlaten en het op een lopen zetten uit schrik voor een boete, zoals soms jammer genoeg gebeurt.
Vind je bij metaaldetectie een dumpput van enkel kogels, moet je daarvoor ook de politie en DOVO verwittigen? Zijn lege kogelhulzen gevaarlijk? Ja, dat moet, want ook dit kan gevaarlijk zijn. Sommige kleine kaliberkogels (2cm) zien er misschien uit als gewone kogels, maar die projectielen hebben een heel gevoelige ontsteking, zeker wanneer ze gecorrodeerd zijn. Lege hulzen waarbij het slaghoedje nog aanwezig is, zijn mogelijk gevaarlijk, want daarin kan nog een minimale hoeveelheid muriatisch poeder zitten, dat voor een klein vlammetje zorgt dat de rest van de lading in gang zet. Lege hulzen zijn volgens de wet 'heractiveerbare wapens'. Het bezitten, vervoeren, verhandelen en in huis bewaren van kogelhulzen, zelfs volledig lege, is sinds 2018 verboden volgens de wapenwet, tenzij je een wapenvergunning hebt of een erkenning als verzamelaar.
Is een nat explosief explosiever dan een gedroogd explosief? Een nat explosief in bulk (bv een pakket pure tnt) is niet gevoelloos, maar relatief ongevaarlijk. Wanneer je het uit het water haalt, droogt het stilaan op en zal het kristalliseren. Hierdoor wordt het gevoeliger en dus ook gevaarlijker dan in natte toestand. In een obus zit de springstof in een hermetische, metalen enveloppe. In principe komt daar niks aan. Sommige soorten kruit zullen niet meer branden wanneer ze nat zijn, maar als ze opdrogen branden ze weer even goed als voordien.
In de Westhoek verzamelen de boeren zelf gevonden munitie in kratten op hun erf. Naar verluidt doen ze dit in overleg met politie. Mag ik na de uiteenzetting concluderen dat dit eigenlijk niet toegelaten is? De kans bestaat inderdaad dat zij daar van de politie toestemming voor gekregen hebben. Die boeren zijn daar van kleins af aan mee opgegroeid. Zij ploegen dagelijks obussen boven. In principe moet de boer ervan afblijven, maar in de praktijk moet hij dan te vaak zijn werk stilleggen. Statistisch gezien is er immers op bijna elke vierkante meter in de Westhoek wel een obus gevallen. In de loop der jaren hebben zij een massa ervaring vergaard met deze problematiek. Zo een boer zal normaal gezien een gevonden projectiel voorzichtig en horizontaal verplaatsen naar de kant van de akker, tot wanneer DOVO het komt ophalen. In die specifieke regio wordt dat gedoogd omdat het daar schering en inslag is. Maar het is niet zonder risico, want er gaan jaarlijks grote eggen en ploegen de lucht in. Een afgeschoten obus had destijds als doel om aan de andere kant grote schade toe te brengen. Ze is neergekomen en niet afgegaan, maar alle beveiligingsmechanismen zijn wel verdwenen waardoor de granaat op scherp staat. Dat noemt men een blindganger. Bij elke verkeerde manipulatie (laten vallen, proberen openmaken, …) kan ze ontploffen en alsnog zware schade veroorzaken.
Identificeert DOVO elke opgehaalde vondst van munitie en worden daar rapporten van opgemaakt? Absoluut, DOVO registreert alles, vanaf de vondst tot op het moment dat het projectiel vernietigd wordt. Meestal staat de vinder er nog bij wanneer DOVO ter plaatse komt, en wordt er meteen een technische uitleg over de werking van het projectiel gegeven.
Wat moet je doen wanneer je een projectiel met residu van fosfor vindt? Fosfor zal ontbranden wanneer het in aanraking komt met de lucht, en weer stoppen wanneer het ondergedompeld wordt. Als het begint te roken, ga dan tegen de windrichting in staan, houdt afstand, bel de politie en laat het uitbranden. Fosfor veroorzaakt zware brandwonden en de rook is giftig. Afblijven dus!
Worden er in Vlaanderen ook mijnen gevonden, of gaat het altijd om afgeschoten projectielen? In Vlaamse velden worden inderdaad altijd granaten, mortieren en artillerieprojectielen gevonden. Mijnen zijn heel uitzonderlijk, iets minder in de Ardennen.
Mijn zoon wil later voor DOVO werken. Welke studie kan hij dan best volgen in de middelbare school? Welke richting je moet volgen in het middelbaar onderwijs, hangt ervan af of je soldaat, officier of onderofficier wil worden. Na het middelbaar leg je ingangsproeven af bij het leger. Ben je geslaagd, dan word je aangenomen. Na een paar jaar tewerkstelling in het leger kan je een aanvraag indienen om bij DOVO te komen. Er volgt een interview en bij toelating mag je deelnemen aan de opleiding. Die bestaat uit 3 maanden cursus munitievernieuwer, 7 maanden cursus ontmijning en 5 jaar stage. Nieuwe krachten zijn meer dan welkom.
Heeft DOVO een algemeen e-mailadres waar we terecht kunnen met vragen over gevonden munitie? Is er een online databank met afbeeldingen voor een visuele controle van een detectievondst? Nee, je kan DOVO niet rechtstreeks contacteren. Dat kan alleen de politie. Er is ook geen online databank, om veiligheidsredenen.