Voor een verplicht archeologisch onderzoek
Wie de bodem verstoort, betaalt de kosten voor het archeologisch onderzoek. Om deze kosten te helpen dragen, kan een bouwheer een premie aanvragen:
- voor vooronderzoeken met ingreep in de bodem, zoals een booronderzoek, proefsleuven of proefputten
- voor buitensporige directe kosten die voortvloeien uit verplichte archeologische opgravingen, ook wel de premie voor buitensporige opgravingskosten genoemd
- voor kosten verbonden aan archeologisch onderzoek naar begraven menselijke resten: de premie menselijke inhumatieresten
De eerste twee premies zijn niet cumuleerbaar met een erfgoedpremie of onderzoekspremie, de premie menselijke inhumatieresten is niet cumuleerbaar met andere premies.
Professionele verkavelaars kunnen geen premies aanvragen en bouwpromotoren hebben geen recht op een premie vooronderzoeken met ingreep in de bodem of premie buitensporige opgravingskosten. Ze kunnen wel een archeologisch solidariteitsfonds oprichten dat zijn leden een deel van de kosten vergoedt bij verplichte archeologische opgravingen.