Werken in een beschermd stads- of dorpsgezicht

Voorbereiding van je aanvraag

Voor je een dossier indient om een vergunning of toelating aan te vragen voor werken aan beschermd erfgoed, raden we je aan om met de erfgoedconsulent in vooroverleg te gaan om de geplande werken te bespreken. Zo kan je je aanvraag optimaal voorbereiden. Meer informatie over het vooroverleg vind je hier. De consulent zal je ook informatie geven over een goede en volledige dossiersamenstelling. 

Misschien overweeg je om eerst een bouwhistorisch onderzoek te laten uitvoeren over je pand. Alle informatie over dit onderzoek en een modelbestek om een passende opdracht uit te schrijven vind je op deze pagina.

Uiteraard streven wij er naar om over gans Vlaanderen dezelfde aanpak af te leveren bij de adviezen die wij geven en de toelatingen die wij verlenen. De criteria die hier een rol bij spelen, goten we in afwegingskaders. Zo willen we je een beter zicht geven op de manier waarop we je aanvraag behandelen.

Verder geven we je ook enkele tips om een goede ontwerper of uitvoerder aan te stellen. 

Energiebesparende maatregelen en beschermd erfgoed

Een woongebouw dat deel uitmaakt van een stads- of dorpsgezicht, is vrijgesteld van bepaalde eisen uit de renovatieverplichting voor residentiële gebouwen die op 1 januari 2023 inging.

Maar de Vlaamse overheid stimuleert maatregelen om beschermd erfgoed zo goed mogelijk te laten voldoen aan de energieprestatieregelgeving (EPB) en de Vlaamse Codex Wonen. We bundelden alle informatie in een rubriek over duurzaamheid en energiebesparende maatregelen. 

Toelatingsplichtige werken

Plan je werken in een beschermd stads- of dorpsgezicht, kijk dan eerst na voor welke werken je een toelating nodig hebt.  Sinds 1 januari 2015 zijn in de beschermingsbesluiten de toelatingsplichtige handelingen en beheersdoelstellingen opgenomen.

1. Werd het stads- of dorpszicht beschermd vóór 1 januari 2015, dan tonen het beschermingsbesluit EN de generieke, specifieke en aanvullende toelatingsplichten uit het Onroerenderfgoedbesluit je voor welke werken een toelating nodig is:

• De generieke toelatingsplichten staan opgesomd in artikel 6.2.3
• De specifieke toelatingsplichten voor stads- en dorpsgezichten vind je in artikel 6.2.5
• Alle aanvullende toelatingsplichten staan opgesomd in artikel 6.2.13 

2. Voor beschermingen vanaf 1 januari 2015 vind je in het beschermingsbesluit van het onroerend goed een lijst met toelatingsplichtige handelingen. Ook de beheersdoelstellingen zijn in het besluit opgenomen.

3. Voor werken die in een goedgekeurd beheersplan van toelating worden vrijgesteld, heb je geen afzonderlijke toelating meer nodig.

De toelatingsplichtige handelingen kunnen dus per bescherming verschillend zijn.

Zijn de werken toelatingsplichtig?

Als je een omgevingsvergunning moet aanvragen, dan zit de toelating vervat in deze vergunning en hoef je geen aparte toelating meer aan te vragen. Heb je geen omgevingsvergunning nodig, dan vul je het meldingsformulier in.

Voor je een dossier of meldingsformulier indient, raden we je sterk aan een vooroverleg te organiseren om de geplande werken te bespreken.

Omgevingsvergunning

Je hebt een omgevingsvergunning nodig wanneer de regelgeving van Ruimtelijke Ordening, Bos, Natuur of Milieu je dat vraagt. Heb je vragen over vergunningen, neem dan contact op met de dienst ruimtelijke ordening van je gemeente of stad.

Je vraagt de omgevingsvergunning aan bij je gemeente, stad of provincie. De vergunningverlenende overheid vraagt op haar beurt advies aan het agentschap. Finaal beslist de vergunningverlenende overheid om de vergunning te verlenen of te weigeren of er eventueel voorwaarden te koppelen. Daarbij wordt rekening gehouden met het advies van het agentschap. Je hoeft geen aparte toelating aan het agentschap te vragen.

Voor een vlotte dossierbehandeling voeg je de nodige bijlagen aan je omgevingsvergunning toe. Meer informatie over de dossiersamenstelling vind je hier.

In bepaalde gevallen heb je trouwens een archeologienota nodig voor je vergunningsaanvraag. Meer informatie over archeologie bij vergunningsaanvragen vind je hier.

Geen omgevingsvergunning

Plan je werken in een beschermd stads- of dorpsgezicht die zichtbaar zijn vanaf de openbare weg, en heb je hiervoor geen omgevingsvergunning nodig? Vul dan het meldingsformulier in en bezorg dit aan je gemeente of stad.

Verwar deze melding niet met de meldingsplicht binnen de regelgeving van Ruimtelijke Ordening. De meldingsplicht binnen de wetgeving op Ruimtelijke Ordening geldt trouwens niet voor handelingen aan en in beschermd erfgoed. Meldingsplichtige werken aan en in beschermd erfgoed blijven vergunningsplichtig.

Je mag met de werken starten vanaf de dertigste dag na de melding, behalve als de gemeente oordeelt dat de werken de wezenlijke eigenschappen van het beschermde stads- of dorpsgezicht verstoren. In dat geval heb je een schriftelijke toelating nodig van het agentschap of de erkende onroerenderfgoedgemeente. De stad of gemeente brengt je hiervan op de hoogte per beveiligde zending.

Het agentschap of de onroerenderfgoedgemeente evalueert of de voorgestelde werken de erfgoedwaarde van het beschermde stads- of dorpsgezicht respecteren. Als dat zo is, krijg je de gevraagde toelating, eventueel met voorwaarden, binnen de veertig dagen na de kennisgeving over je melding door de stad of gemeente (binnen de 30 dagen nemen we een beslissing over de toelating en bijkomend hebben we 10 dagen de tijd om de toelating te verzenden). Valt er niet tijdig een beslissing, dan wordt de toelating stilzwijgend verleend.

Wanneer je een toelating in handen hebt, moet je die bekendmaken door het bericht aan te plakken op het betrokken goed of door de belanghebbenden aangetekend op de hoogte te brengen. Als er hierna geen beroep wordt aangetekend, mag je effectief van start gaan, volgens de gestelde voorwaarden.

Opgelet: Voor de hele of gedeeltelijke sloop, het optrekken of het plaatsen of het herbouwen van een gebouw of een constructie in een beschermd stads- of dorpsgezicht moet je altijd een schriftelijke toelating aanvragen bij het agentschap Onroerend Erfgoed of, indien van toepassing, de erkende onroerenderfgoedgemeente.

Een gecombineerde aanvraag van toelating en premie

Een gecombineerde aanvraag van een toelating en een premie kan je ook online regelen met het agentschap. Je dient één dossier in waarmee je zowel een premie als een toelating aanvraagt.

Ligt het erfgoed in een erkende onroerenderfgoedgemeente, dan beoordeelt de onroerenderfgoedgemeente de toelatingsaanvraag en het agentschap de premieaanvraag. Je dient je aanvraag digitaal in via het e-loket of op papier bij het agentschap. Bij een papieren indiening bezorgen wij de informatie voor de toelating aan de onroerenderfgoedgemeente. Je hoeft daar zelf niets voor te doen.

Let wel op: zowel de onroerenderfgoedgemeente als het agentschap kunnen bijkomend documenten opvragen als dat nodig zou zijn.

Financiële ondersteuning

Wil je bij het agentschap een premie of andere financiële ondersteuning aanvragen voor de geplande werken? Bekijk de mogelijkheden en voorwaarden.

Twijfel je toch nog of je wel de juiste procedure volgt, neem dan gerust contact op met je regionale dienst.