Zonne-energie in een erfgoedcontext

Midden oktober 2022 stuurde het agentschap Onroerend Erfgoed haar beleid over de beoordeling van zonne-energie-installaties op beschermd erfgoed bij. Het plaatsen van zonnepanelen op daken van beschermd erfgoed is vanaf heden altijd mogelijk, maar er zijn enkele uitzonderingen:

• Voor zonnepanelen op werelderfgoed of in de als werelderfgoed beschermde kernzone van Brugge wordt altijd het afwegingskader ‘Zonne-energie in erfgoedcontext’ toegepast.
• Het plaatsen van zonnepanelen mag niet leiden tot het verwijderen of beschadigen van erfgoedelementen (bv. dakkapel, windhanen, dakbedekking, boordplanken, specifieke dakvormen …).
• Een onroerenderfgoedgemeente heeft een eigen beleid hierrond.

Deze nieuwe beleidslijn vertrekt vanuit volgende standpunten:

• De stijgende energieprijzen noodzaken uitzonderlijke maatregelen.
• Zonnepanelen hebben een visuele impact op de belevingswaarde van een gebouw of site, maar de plaatsing ervan is in principe omkeerbaar. Eenmaal er nieuwe technieken en collectieve CO2-arme voorzieningen zijn, zullen de zonnepanelen wellicht uit het straatbeeld verdwijnen, waarschijnlijk over zo’n 30-40 jaar. Deze tijdspanne is beperkt in de levensduur van erfgoed.
• We evalueren het effect van het nieuwe beleid na 3 jaar en sturen eventueel bij.

Het afwegingskader ‘Zonne-energie in een erfgoedcontext’ gebruiken we enkel nog bij de beoordeling van volgende aanvragen:

• zonnepanelen op daken van werelderfgoed
• zonnepanelen op gevels en op de grond
• (grote) zonnevelden in het landschap
• zonnepanelen ingewerkt in het dak
• zonneboiler en zonthermisch dak
• stroomproducerende bouwmaterialen zoals dakpannen en leien

Zonnepanelen plaatsen op daken van beschermd erfgoed doe je met de nodige zorg. Onderaan deze pagina vind je enkele tips en aandachtspunten. Die vormen echter geen basis voor het agentschap om een aanvraag te weigeren.

Het plaatsen van zonnepanelen op een dak is toelatingsplichtig. Vraag voordat je met de werken start steeds je toelating aan voor een beschermd monument, of doe een melding indien je pand beschermd is als stads-of dorpsgezicht. Je toelatingsaanvraag of melding omvat volgende informatie:

• foto’s van de bestaande toestand
• legplan met de reële locatie van de zonnepanelen

Let op: Behandelt een onroerenderfgoedgemeente je toelating, informeer dan eerst wat haar beleid is en welke documenten nodig zijn om je aanvraag te beoordelen.

Tips en aandachtspunten bij het plaatsen van zonnepanelen op daken van beschermd erfgoed

Keuze van de locatie van de zonnepanelen

Hoe kies je een goede plaats voor je zonnepanelen, die niet of minder zichtbaar is maar ook rendement oplevert?

Beperken van de fysieke schade

Met welke technische aspecten moet je rekening houden voor je aan de plaatsing van zonnepanelen begint?

Toegankelijkheid en veiligheid voor regelmatig onderhoud

Wat kan je doen om je dak in de toekomst in goede conditie te houden, in combinatie met zonnepanelen?